Polokalama Ako Fakapalofesinale ‘a e Kāinga Ora kiate Kinautolu kuo Lava‘i Lelei ‘Enau Akó (Graduate Programme)
Ko ha tokotaha koe kuo toki lava‘i lelei ‘a ho‘o akó pe lolotonga fakakakato ‘a ho‘o mata‘itohí ‘i he fekau‘aki mo e ‘apí (property), ngāue langá, saienisi ‘o e ngāue langá, ‘enisinia ki he fa‘ungá, tekinolosiá, fa‘u palaní pe tā mape?
Kapau ‘okú ke manako ‘i he sekitoa ki he fale nofo‘angá, mo fie kau atu ‘i hono ‘oatu ‘o ha ngaahi founga lelei ange ki he fale nofo‘angá ma‘á e tokotaha Nu‘u Sila kotoa, ta ko e Kāinga Ora – Homes and Communities ‘a e feitu‘u totonu ke kamata ai ‘a ho‘o ngāué.
‘Oku fa‘u ‘a e polokalama ako māhina ‘e 18 ki he fakalakalaká ke langa hake ho‘o taukei fakangāué ‘i ha taha ‘o e ngaahi va‘a ‘e tolu ko e Construction and Innovation (C&I) - Langá mo e Fakakaukau Fo‘oú, Urban Planning and Design (UPD) - Tā Mape/Palani ki he Feitu‘u ‘i Koló pe Tekinolosiá. ‘Oku ‘oatu ‘e he polokalamá ‘a e ‘ātakai ako ngāue te ke ma‘u ai ‘a e a‘usia mo‘oni ‘i he ngaahi polōseki ‘aonga ‘i hono tuku atu ha ngaahi ola lelei ma‘á e kakai ‘o Nu‘u Silá, pea te ne ‘oatu ai ha fakava‘e fefeka ki ha halanga fakangāue ‘i he Kāinga Ora mo hokohoko atu ai. Meí he ‘aho ‘uluakí te ke kau atu ai ki ha ngāue ‘oku mohu ‘uhinga ‘i he ngaahi kaveinga mo e fatongia koia ‘e fakahokó. Te ke ngāue fakataha mo e kau taki ‘o e ngaahi ngāue‘angá ‘i ha ngaahi polōseki makehe te ne ala tokoni‘i ‘a hono fa‘ufa‘u ‘o ha Aotearoa lelei ange.
Ko e hā ke Fili ai Kimautolú
‘I he Kāinga Ora – Homes and Communities, ‘oku mau fatongia ‘aki ‘a hono liliu ‘a e ngaahi fili fekau‘aki mo e fale nofo‘angá, olá mo e kotoa ‘o e sekitoa ki he fale nofo‘angá ‘aki hano fa‘u ‘o ha ngaahi ‘api mo e komiunitī ke fakafaingamālie‘i ‘a e tupulaki ‘a e kakai kotoa ‘o Nu‘u Silá. Ko e ngāue ko ia ma‘á e Kāinga Ora ko ha faingamālie lelei ia ke fakatupu ai ha ola mo‘oni mo lelei ‘i he ngaahi mo‘ui ‘a e kakai ‘o Nu‘u Silá. ‘I hono ma‘u ko ia ‘a e pōto‘i, palani mo e ngāue ‘oku ‘i ai hono taumu‘á, ‘oku fa‘ufa‘u ai ‘e he ‘emau kakaí ha ngaahi ‘api mo e ngaahi kaungā‘api te ne langa ‘a e kaha‘u ‘o Aotearoa.
Fakafou ‘i hono fakafo‘ou ‘o e fakamama‘ú ‘i he langa fakalakalaka ‘i he feitu‘u ki koló, ‘e ngāue ai ‘a e Kāinga Ora mo ha ngaahi hoa ngāue ke tuku atu ha ngaahi langa fakalakalaka ‘i he feitu‘u ki koló ‘oku tu‘unga lelei ‘o fakafehokotaki ai ‘a e ngaahi ‘apí mo ngaahi ngāué, fefononga‘akí, ngaahi konga kuo faka‘ata‘ataá mo e ngaahi fai‘anga me‘a ki he ngaahi fiema‘u ‘a e komiunitií. ‘Oku kau ki heni ‘a hono fakavave‘i ‘a hono faka‘atā ‘o e kelekele ‘oku mateuteu ki he langá, mo hono langa ‘o e fale nofo‘anga ‘oku tuifio lelei ‘o kau ai ‘a e ngaahi ‘api ki he kakaí ‘api ‘oku fe‘unga mo e ivi fakapa‘angá, māketi fefakatau‘akí pea mo e ngaahi ‘api ma‘á e kakai ‘oku nau fuofua fakatau ‘apí ‘i he kalasi kehekehe, lahi mo e founga nofo kehekehe.
‘Oku mau loto vēkevēke ki hono liliu ‘o Nu‘u Sila ke lelei angé. ‘Oku kau ki heni ‘emau hoko ko e hoa ngāue falala‘anga ki he kakai Maulí mo e iwi, malu‘i mo fakaivia ‘enau ngaahi totonú, ngaahi faka‘amú mo e vīsoné ‘i hono tākiekina ‘e he Talite ‘o Waitangi.
Ngaahi lelei ‘o e polokalamá
‘Ātakai ‘oku fie tokoni
Manaakitanga (ko e founga ‘o hono fakahaa‘i ‘o e faka‘apa‘apá, loto fie foakí mo hono tokanga‘i ‘o e ni‘ihi kehé) ‘a e ‘uhinga tefito ‘o e polokalamá pea ‘oku tokonia ‘emau kau ngāue fo‘oú ‘e Job Coach, Mentor mo e Buddy ‘i he sitepu kotoa ‘o e fonongá.
Hokohoko ‘a e Akó
Polokalama ako kuo fokotu‘utu‘u ‘o fa‘u ke fakavave‘i ‘a e tupulaki fakafo‘ituitui mo e fakapalofesinalé.
Ngaahi Vilo Fakangāue
Polokalama ki he fevilo‘aki ‘a e ngaahi timí. ‘Oku kau atu ‘a e kau ngāue fo‘oú ‘i he ngāue mo‘oni ki ha ngaahi kaveinga mo ha ngaahi fatongia ‘oku mohu ‘uhinga ke fakalelei‘i ‘a e mo‘ui ‘a e kakai ‘o Nu‘u Silá.
Lakanga Tu‘uma‘u
‘Oku kamata ‘a e Kau Ngāue Fo‘ou kotoa ‘a e Kāinga Ora ko ha kau ngāue tu‘uma‘u pea hili ha‘anau fakakakato ‘a e polokalamá te nau nga‘unu atu leva ki ha lakanga tu‘uma‘u ‘a ia ‘oku kaunga tonu ki he ngaahi tafa‘aki ‘o e kautahá kuo nau ngāue aí.
Ngaahi Makatu‘unga ki he Tohi Kolé
Kapau te ke lava ‘o tli '‘io' ki he ngaahi fakamatala takitaha ko ‘ení, ‘okú ke ‘atā leva ke ke tohi kole ki he ‘emau polokalama ako ki he ‘emau kau ngāue fo‘ou kuo lava ‘enau akó:
- Ko ha Tangata‘ifonua Nu‘u Sila au, Tokotaha Nofo-fonua Tu‘uma‘u pe Tokotaha Nofo-fonua
- ‘Oku ou ma‘u ha Mata‘itohi Bachelor's ‘e ‘aonga pe teu fakakakato ‘a ‘eku Mata‘itohí ‘i he kamata ‘a e Polokalama Ako ki he Kau Ngāue kuo Lava ‘enau Akó ‘i Fēpueli 2024. Vakai ki he lisi ‘o e fa‘ahinga mata‘itohi ‘oku fiema‘ú. [PDF, 30 KB]
- ‘Oku ou ‘atā ke kamata ‘a e Polokalama Ako ki he Kau Ngāue kuo Lava ‘enau Akó ‘i Fēpueli 2024.
- Teu lava ‘o nofo ‘i ‘Aokalani ‘i he vaha‘a taimi māhina ‘e 18 ‘oku lele ai ‘a e Polokalama Ako ki he Kau Ngāue kuo Lava ‘enau Akó.
Tohi kole leva ‘i he taimí ni
Kamata ‘a ho‘o ngāué mo kimautolu ‘i he ‘emau Polokalama Ako Ki hono Fakalakalaka ‘o Kinautolu kuo Lava ‘enau Akó (Graduate Development Programme)(external link).
Founga Fili ‘o e Kau Ngāué
‘Oku ‘i ai ‘a e konga ‘e 4 ‘i he ‘emau founga fili ‘o e kau ngāué. Te ke toki nga‘unu atu pē ki he konga hono hokó kapau te ke fakakakato ‘a e makatu‘unga ke ‘atā ki aí. ‘Oku ‘atā ke kamata ‘a e ngaahi tohi kolé ‘i he ‘aho 21 ‘o Siulaí pea tāpuni ‘i he taimi 11.55 efiafi ‘o e ‘aho 25 ‘o ‘Aokosi 2023. Ko e ngaahi konga ki hono fili ‘o e kau ngāué ko e:
Ko ‘emau ngaahi timi ‘oku kau atu ki he Polokalama Ako ki he Kau Ngāue Fo‘ou kuo Lava ‘Enau Akó
Ngāue‘aki ha founga ako ‘a ia ‘e makatu‘unga ai ‘a e konga lahi ‘o e akó ‘i he a‘usia fakangāué, kumi ‘a e feitu‘u te ke ala fe‘unga mo iá meí he taha ‘o e ngaahi tafa‘aki (streams) ko ‘ení:
‘Oku tokonia ‘e he C&I ‘a e Kāinga Ora ke fakatupulaki ‘a ‘ene polokalama ngāue ki he kakaí mo e langa falé ‘aki hono fa‘ufa‘u mo langa ‘o e ngaahi ‘api tu‘unga lelei ‘aupito ‘oku ne fakakakato ‘a e ngaahi fiema‘u ‘a e komiunitií ‘i he lolotongá ni mo e kaha‘ú, pea mo faka‘ai‘ai foki ‘a e ‘ilo fo‘oú ‘i he sekitoa langá. ‘Oku toe fale‘i foki ‘e he Kulupu Langa mo e ‘Ilo Fo‘oú (Construction and Innovation Group) ki he ngaahi tu‘unga ma‘á e ngaahi ‘api leleí, fakahoko moe ngaahi palani mo e poupou ‘i hono toe fakanofonofo ‘o e kau nofo totongi ‘oku uesia ‘e he langa falé pea mo fakahoko ‘a e līpooti ki hono fokotu‘utu‘u fakahokohoko ‘o e langá. Ko e ni‘ihi ‘o e ngaahi timi te ke ala ngāue holo aí ‘oku kau ki ai ‘a e:
Fokotu‘utu‘u ki he Langa Fakalakalaká (Development Strategy)
Faka‘ilonga‘i ‘a e ngaahi faingamālie ki he fakalakalaká meí he ngaahi konga ‘api lolotongá mo e ngaahi fakatau kelekele kuo fakataumu‘a paú (strategic acquisitions). Fakahoko ‘a e fakatotolo ‘i he ngaahi feitu‘u ki he fakalakalaká ke tā sīpinga mei ai mo ‘ilo‘i ‘a e ngaahi polokalama fakalūkufua ‘oku ala ngāue‘í, ‘i he founga lelei tahá mo hono tu‘unga malavá foki. Kumi fakakaukau meí he ngaahi kupu fekau‘aki fakalotofalé fekau‘aki mo e ngaahi founga kehekehe ki he langa fakalakalaka ‘o ha ngaahi konga kelekele. Pule‘i ‘a hono fakamatala‘i ‘o e polōsekí mo ‘ave ‘a e faingamālie langá ki he ngaahi timi ‘a e Polokalamá.
Pule‘i ‘o e Langa Fakalakalaká (Development Management)
Fa‘ufa‘u ‘a e ngaahi fokotu‘ú, sivi‘i mo fakapapau‘i ‘a e tu‘unga malavá, fakahū ‘a e fokotu‘ú ke fakangofua mo tokanga‘i ‘a e langa fakalakalaká ‘o a‘u ki hono foaki atú. Fa‘u mo tokanga‘i ‘a e ngaahi fokotu‘utu‘u ki he ngaahi faingamālie langa fakalakalaká. Kumi mo tokanga‘i ‘a e kau fai fale‘í pe fakahoko ngāué (consultants). Kumi ‘a e ngaahi kautaha konitulekí ki he langa fakalakalaká ‘o ngāue mo e Va‘a ‘oku nau fai ‘a e Fakatau Maí. Tokanga‘i ‘a e patiseti ki he langa fakalakalaká, ngaahi fakangofua ki he fokotu‘utu‘ú mo e lao tu‘utu‘uní. Līpooti ‘o e nga‘unu kimu‘a ‘a e langa fakalakalaká.
Tokanga‘i ‘o ha Polōseki
Tokanga‘i mo līpooti ‘a e ngaahi polokalama langá. Tokanga‘i ‘a e ngaahi kautaha fakakonituleki ki he fakahoko ngāué. Tokanga‘i ‘a e ngaahi patiseti ki he langá mo e ngaahi fokotu‘utu‘u langá. Muimui‘i mo tokanga‘i ‘a e tauhi tu‘utu‘uní.
Ko e kulupu Urban Planning and Design ‘oku nau ‘omai ha taukei ‘i he tisaini mo e palani ki he feitu‘u koló. ‘Okú ne tataki ‘a hono pule‘i ‘o e ngaahi fengāue‘aki fakaepalani lalahi ‘a e Kāinga Ora, fengāue‘aki vāofi mo e ngaahi kulupu fakafeitu‘ú, iwi, ngaahi kautaha fakakolo mo fakapule‘angá mo e sekitoa tāutahá ke fakahoko ‘aki ‘a e ngaahi polōseki ki he langa fakalakalaka ‘i he ngaahi feitu‘u koló.
‘Oku tokanga‘i ‘e he tekinolosiá ‘a e ngaahi faka‘eke‘eke mo e ngaahi kole kotoa pē, tokonaki mo e tokoni‘i ‘o e ngaahi me‘angāue faka‘ilekitulōniká, tu‘unga malu mo e ngaahi nāunau ngāue lalahí, ngaahi fetu‘utaki mo e ngaahi tohi kole kotoa pē ‘oku ngāue‘aki ‘i he ‘aho ki he ‘aho. ‘Oku mau fakamafeia ‘emau pisinisí fakafou ‘i hono fakahoko ola lelei ‘emau palani ngāue fakakomipiutá ke fakafuo ‘aki ‘a e ‘ātakai ngāue ki he ngaahi falé mo e ngaahi langa ‘i he feitu‘u koló. Ko e founga fakakomipiutá (digital) ‘oku fekau‘aki ia mo e ngaahi founga fo‘ou ki he ngāué mo e ngaahi filí, ‘a ia ‘oku fakamafeia ‘o fakafou ‘i ha ngaahi tekinolosia fakaonopooni kehekehe (hangē ko e Azure, Microsoft, ServiceNow, SalesForce). ‘Oku mau fakatou ngāue‘aki ‘a e ngaahi mafai fakaengāue lolotongá (‘o hangē ko e Oracle mo e ngaahi nāunau ‘oku fa‘u ‘o tauhi ‘i he ‘initanetí) mo fo‘oú ke fakafo‘ou ‘aki ‘emau ngaahi founga ngāué mo e ngaahi sēvesi fakapisinisí ‘i ha ‘ātakai ‘oku tali fatongia mo longomo‘ui.
Fetaulaki mo e ni‘ihi ‘o kimautolu kuo lava‘i lelei ‘enau akó
Vakai‘i ‘a e ngaahi vitiō ‘i laló mo fanongo hangatonu ai meí he ni‘ihi ‘o ‘emau kau mēmipa lolotonga mo e kau mēmipa tutuku ‘o e polokalama ako fakapalofesinalé.
Kuo fakafo‘ou ‘a e peesí: 21 ʻAokosi 2023