‘Omai ha‘o lau pe ha lāunga
Kapau ‘oku ‘i ai ha‘o lāunga ‘okú ke loto ke mau ngāue ki ai, ko ha fokotu‘u fakakaukau ‘okú ke fie ‘omai, pe ko ha talanoa ‘okú ke fie vahevahe fekau‘aki mo ha ngāue lelei, ‘oku mau fie fanongo ki ai meiate koe.
‘Oku mau fiema‘u ke hoko ‘a e ngaahi ‘api ‘a e Kāinga Ora mo e ngaahi komiunitī ‘oku nau ‘i aí ko ha feitu‘u lelei mo fakafiefia ke nofo ai - pea ko e lahi taha ‘o kinautolú ‘oku pehē. Ka ‘i he taimi ‘oku hoko ai ‘a e ngaahi palopalemá, ‘oku mau ngāue mālohi ke a‘usia ha ola ‘oku lelei ma‘á e tokotaha kotoa.
Kapau ‘okú ke ta‘efiemālie ki ha me‘a fekau‘aki mo ha ‘api Kāinga Ora pe ‘okú ke a‘usia ha palopalema, kātaki ‘o fetu‘utaki mai kiate kimautolu ‘i he vave taha ‘e ala lavá ke mau sio ki ai. ‘Oku ‘i ai ha ngaahi founga lahi kehekehe te ke lava ai ‘o fetu‘utaki mai kiate kimautolu ke ‘omai ha‘o lau pe fakahoko ha lāunga - te ke lava ‘o ma‘u eni meí he konga ki he Fetu‘utaki mai kiate kimautolu.
Kapau ‘okú ke loto ke ‘omai ha lāunga ‘i he ‘initanetí te ke lava ‘o ngāue‘aki ‘emau foomu Fakakaukau Tokoní mo e ngaahi faka‘eke‘eké, lomi‘i pē ‘a e 'Complaint' (Lāunga) ‘i he malumalu ‘o e 'Type of enquiry' (Fa‘ahinga ‘o e faka‘eke‘eke).
‘I he taimi ‘okú ke fetu‘utaki mai ai fekau‘aki mo ha palopalema ‘okú ke hokosia, ‘oku ‘i ai ha ngaahi fakamatala mahu‘inga ‘oku mau fiema‘u ka e lava ke mau fakatotolo‘i ia. Kātaki ‘o talamai:
- Ko e hā ‘a e palopalemá mo e anga ‘ene felāve‘i mo e Kāinga Ora
- Kapau ‘okú ke fetu‘utaki mai fekau‘aki mo ha ‘api Kāinga Ora pau, kātaki ‘o talamai ‘a e tu‘asilá
- Kapau ‘okú ke fetu‘utaki mai fekau‘aki mo ha me‘a pau na‘e hoko, kātaki ‘o talamai:
- ‘A e ‘aho mo e fakafuofua ‘o e taimi na‘e hoko ai iá
- Ko hai na‘e kau ki aí
- Ngaahi fakamatala kehe ‘okú ke pehē ‘e ala tokoni mai ke solova ‘aki ‘a e palopalemá.
‘Oku mau fokotu‘u atu ke ke ‘omai foki mo ho hingoá, tu‘asilá mo e fakaikiiki ki he fetu‘utakí. ‘Oku ‘uhinga eni ‘e lava ke mau toe fetu‘utaki atu kiate koe ke ke ‘ilo fekau‘aki mo e me‘a ‘oku mau fakahoko fekau‘aki mo e me‘a kuo hokó pe ‘eke ha ngaahi fehu‘i lahi ange kapau ‘e fiema‘u. Neongo ia, ‘e lava pē ke ‘oua te ke tala hingoa kapau ko ho lotó ia.
‘Oku mau vakai fakamātoato ki he ngaahi lāungá pea ngāue mālohi ke a‘usia ha ngaahi ola ‘oku lelei fakatou‘osi ki he kakai ‘oku mau ‘oatu ki ai ‘a e ngaahi falé mo ‘enau ngaahi komiunitií. Makatu‘unga pē ‘i he me‘a ‘oku hokó, ko e ngāue ko ení ‘e ‘ikai ke vave ma‘u pē, ka ‘oku mau tukupā ke ngāue ki ai ke tonu.
Neongo ‘oku mau fakataumu‘a ke fetu‘utaki atu ma‘u pē lolotonga ‘a e ngāue ko ení, ‘oku mahu‘inga ke ke manatu‘i ‘oku fakangatangata pē ‘a e me‘a ‘oku lava ke mau vahevahe mo koé ‘i he malumalu ‘o e lao Privacy Act. ‘Oku ‘uhinga eni ‘e ‘ikai ke mau lava ‘o ‘oatu ha fakamatala fekau‘aki mo ha ngaahi ngāue pau te mau ala fakahoko pe ko e sitepu hokó.
‘Oku mau mahino‘i ‘e lava ke fakatupu ta‘efiemālie eni, pea ‘oku mau fakapapau‘i atu ‘oku mau fai ‘a e lelei taha te mau ala lavá ke fakalelei‘i ‘a e ngaahi palopalemá ‘i he vave taha ‘e ala lavá. Neongo ko e ngaahi sitepu pau ‘oku mau fakahokó ‘oku kehekehe pē ia ki he ngaahi tu‘unga taki taha, ‘e lava ke kau ki ai ‘a e:
- Fakahoko ha ngaahi fetalanoa‘aki mo ‘emau kau kasitomaá fekau‘aki mo e me‘a ‘oku hokó mo e me‘a ‘e lava ke nau fai ke fakalelei‘i ‘aki iá - ‘i he taimi lahi ko e me‘a pē eni ‘oku fiema‘u ke fakalelei ‘aki ‘a e me‘a ‘oku hokó
- Ko hono ‘oatu ha tokoni ‘aonga ki he kau kasitomaá ke tokoni ke ngāue ki he ngaahi palopalema fekau‘aki mo e vevé pe monomonó
- Ko hono fakafehokotaki ‘a e kau kasitomaá ki he ngaahi kautaha tokoní ke ngāue ki he tupu‘anga tefito ‘o e palopalemá
- Ko hono ngāue‘aki ‘a e ngaahi me‘angāue ‘oku fakafaingamālie‘i ‘e he lao Residential Tenancies Act ‘i he taimi ‘oku fiema‘u aí, kau ai hono ‘oatu ha ngaahi tohi fakatokanga pe tohi ki hano maumau‘i ‘o e laó
‘I he taimi ‘oku mau ma‘u ai ha lāungá, ‘oku mau fakataumu‘a ke ngāue ki ai ‘i loto ‘i he ‘aho ngāue ‘e ua pea fetu‘utaki atu ma‘u pē kiate koe lolotonga ‘emau ngāue ki he me‘a ‘oku hokó.
Kapau ‘okú ke lolotonga talitali ki he fakamatala fakamuimuitahá, kātaki ‘o fetu‘utaki ki he ‘emau timi Customer Support (Tokoni ki he Kasitomaá) ‘i he 0800 801 601 koe‘uhí ke mau muimui‘i ia ki he timi ‘oku nau tokanga‘i iá.
‘Oku ‘i ai ‘a e ngaahi tu‘unga ‘e ni‘ihi ‘e lelei ange ai ke ke fetu‘utaki ki ha va‘a ngāue ‘e taha ke tokoni, ki mu‘a ke kumi tokoni ki he Kāinga Ora. ‘Oku kau ki heni ha:
- Kapau ‘okú ke pehe ‘oku ‘i ai ha taha ‘oku ‘i ha tu‘unga fakatu‘utāmaki fakaesino, telefoni ki he kau polisí he taimi pē ko iá ‘i he 111
- Kapau ‘okú ke hoha‘a fekau‘aki mo ha ala hoko ha ngāue ta‘efakalao, līpooti ia ki he kau Polisí ‘i he 105
- Kapau ‘oku ‘i ai ha‘o ngaahi palopalema fekau‘aki mo e longoa‘á, fetu‘utaki ki he ōfisi ‘okú ne pule‘i ‘a e longoa‘á ‘i ho‘o kosilio fakakoló
- Kapau ‘oku ‘i ai ha‘o palopalema mo e fanga kulií, te ke lava ‘o fetu‘utaki ki he Animal Control Office (‘Ōfisi ‘okú ne pule‘i ‘a e fanga monumanú) ‘i ho‘o kōsilio fakakoló.
- Kapau ‘okú ke hoha‘a fekau‘aki mo e tu‘unga lelei ‘o e monumanú pe ko ha monumanu pusiaki ‘oku li‘aki, fetu‘utaki ki he SPCA ofi tahá.
Hili ho‘o līpooti ho‘o hoha‘á ki ha taha ‘o e ngaahi kautaha ko ení, kātaki ‘o fetu‘utaki mai kiate kimautolu ‘o talamai ‘a e me‘a ‘oku hokó pea ‘okú ke ‘osi fetu‘utaki mo e ngaahi ma‘u mafai kehé. ‘Oku ‘uhinga eni ‘e ‘ikai ke mau sio pē ki ho‘o hoha‘á, kae fakafetu‘utaki ki he kautaha totonú ke ma‘u ha fakamatala lahi ange kapau ‘e fiema‘u.
Neongo ko e lahi taha ‘o e ngaahi ‘api Kāinga Ora mo e ngaahi komiunitī ‘oku nau ‘i aí ‘oku lelei mo fakafiefia ke nofo ai, ‘i he ngaahi tu‘unga si‘isi‘i ‘e ni‘ihi, ‘oku fakatupunga ‘e he ngaahi tō‘onga fakamoveuveú ha ngaahi tu‘unga fakaloto-mamahi pe fakatupu loto-mo‘ua ki he ngaahi kaungā‘apí.
‘Oku mau mahino‘i ‘a e uesia ‘oku fakatupunga ‘e he ngaahi tu‘unga ko ení pea ‘oku mau tukupā ke fai ‘a e lelei taha te mau ala lavá ke fakalelei‘i kinautolu - pea ‘oku mau ma‘u ha ngaahi me‘angāue kehekehe ke tokoni‘i kimautolu ke fakahoko eni.
‘Oku fekumi ‘a e Kāinga Ora ki ha ngaahi ola lelei fakatou‘osi ki he kakai ‘oku nofo ‘i homau ngaahi ‘apí mo honau ngaahi komiunitií. Ke a‘usia ení, ‘oku mau fengāue‘aki vāofi mo ‘emau kau kasitomaá, ngaahi fāmilí mo e ngaahi sēvesi fakahoko tokoní ‘i he tu‘unga ‘e fiema‘u ai iá ke mahino‘i ‘a e ngaahi tupu‘anga tefito ‘o e ngaahi tō‘onga ko iá pea tokoni‘i ha fakalakalaka ‘oku tu‘uloa.
Neongo ko ‘emau fakafeangai ‘uluakí ke poupou‘i ha liliu ‘o e tō‘ongá, ‘oku lahi ‘emau ngaahi me‘angāue ‘i he ‘emau puha me‘angāué - kau ai hono ngāue‘aki ‘a e ngaahi me‘angāue ‘oku ma‘u ‘i malumalu ‘o e lao Residential Tenancies Act (RTA), ‘i he tu‘unga ‘e fiema‘u ai iá.
‘I he ngaahi tu‘unga si‘isi‘i ‘e ni‘ihi ‘oku ‘ikai ai ko ha fiema‘u mahu‘inga ia ‘a e kasitomaá pe ko e komiunitií fakalūkufua ke hokohoko atu ha nofo totongí, te mau lava - pea ‘oku mau fakahoko atu - hano fakangata ha nofo totongí. ‘I he ngaahi tu‘unga ko ení ‘oku angamaheni ke mau ‘oatu ki he kasitomaá ha ‘api Kāinga Ora ‘e taha, pea ‘oku mau ‘ilo ‘oku tali ‘e he kau kasitomaá ‘a e faingamālie ke kamata fo‘ou ‘o ‘ikai toe ‘i ai ngaahi palopalema lahi ange.
Ko e fakafeangai ‘oku mau fakahokó ‘oku kehekehe pē ia ki he ngaahi tu‘unga taki taha pea fakakaukaua ha ngaahi mo‘oni‘i-me‘a kehekehe, ‘a ia ‘e lava ke hoko ‘o fihi. Ka ‘oku tatau ma‘u pē ‘emau taumu‘á - a‘usia ha ola ‘oku lelei ma‘á e tokotaha kotoa, ‘i he vave taha ‘e ala lavá.
‘I he Kāinga Ora ‘oku mau tukupā ke mo‘ui‘aki ‘emau ngaahi ‘ulungaangá mo e tu‘unga ‘o e faitotonú mo e ‘ulungaanga leleí. ‘Oku mau ‘ilo ‘oku ‘i ai ‘a e ngaahi taimi ‘oku fakangaloku ai ‘a e ngaahi me‘á ni, pe hoko ha ngaahi tu‘unga ‘okú ne fakatupunga ha maumau pe mamahi ki he ni‘ihi kehé pea ‘e fiema‘u leva ke fai ha ngāue ‘oku taau ki ai hangē ko e tukuange atu ‘emau ngaahi ‘apí ke fakatau pe lisi, ngāue hala ‘aki ‘a e ngaahi nāunau fakapa‘angá, tō‘onga kākaá, te‘efaitotonú, ngāue hala ‘aki ‘a e mafaí ‘i he‘ene fekau‘aki mo e ngaahi fepakipaki ‘i he ngaahi tu‘unga fakafo‘ituituí
Te ke lava ‘o līpooti ha tō‘onga kākā ‘a ha taha ‘o ‘emau kau ngāué, tokotaha nofo totongi pe kau konitulekí ‘aki ‘a e
- tā telefoní: 0800 8355 469 – houa ‘e 24, ‘aho ‘e fitu he uike pe
- ‘īmeilí: integrityservices@kaingaora.govt.nz
Kuo fakafo‘ou ‘a e peesí: 24 Siulai 2023