Ko e hoko ko ha kaungā‘api lelei

Ko ha kaungā‘api leleí ‘oku:

• faka‘atu‘i - faka‘apa‘apa‘i ‘a e totonu mo e tu‘unga fakafo‘ituitui ‘a e kakaí
• anga kātaki - mahino‘i ‘oku kehekehe pē ‘a e ngaahi founga ‘a e kakaí ki hono fakahoko ha me‘a pea ‘oku lelei pē ia
• mata tokanga - fakatokanga‘i ‘a e taimi ‘oku fehālaaki ai ha me‘a pea fai ha me‘a ki ai
• tokangaekina - ‘a e ngaahi ngāue honau fāmilí, kau ‘a‘ahí mo e fanga monumanu pusiakí

‘Oku mau kole atu ke ke:

• talanoa‘i kapau ‘oku ‘i ai ha palopalema, fanongo ki he ngaahi fakakaukau ‘a e ni‘ihi kehé, pea feinga ke felotoi ki ha me‘a ‘e lelei ma‘á e tokotaha kotoa
• vakai‘i ma‘u pē ‘a e ngaahi ‘api ho kaungā‘apí ‘i he taimi ‘oku nau mavahe atu aí pea līpooti ha fa‘ahinga me‘a ‘oku ngali kehe
• tauhi ‘a e longoa‘a ‘oku ha‘u mei ho ‘apí (hiva, ngaahi paati, ngaahi me‘a fakatokangá, fanga kulií, ‘ū kaá mo e hā fua) ki ha tu‘unga fakafuofua pē, tautautefito ki he taimi po‘ulí
• faka‘atu‘i ‘a e va‘inga ‘a e fānau ‘a e kaungā‘apí ‘i tu‘á
• tauhi ‘a e ngaahi halanga me‘alele ‘oku kaungā ngāue‘akí ke ‘atā
• tauhi ke maau ho konga‘apí.

Fakalelei‘i ‘o e ngaahi palopalemá

Tatau ai pē pe ‘oku angamaheni ke ke fetaulaki lelei mo ho ngaahi kaungā‘apí, ‘e ‘i ai ‘a e ngaahi taimi ‘e ‘ikai ke mou loto tatau ai. ‘Uluaki feinga ke talanoa mo ho kaungā‘apí, he te ke ala ‘ilo ai ‘oku ala solova pē ‘a e ngaahi palopalemá ‘aki ha ki‘i pōtalanoa.

Ko e taimi ‘e ni‘ihi ‘e ‘ikai lava ‘o solova ha ngaahi palopalema ‘i he talanoá pē. Kapau ‘e hoko eni, hiki leva ‘a e ngaahi fakaikiikí, kau ai ‘a e me‘a na‘e hokó mo e taimi na‘e hoko ai iá. ‘E tokoni eni ke mā‘ala‘ala ‘a e me‘a ‘oku hokó. ‘E toe ‘aonga foki ho‘o ngaahi noutí kapau te ke loto ke toe hoko atu ki he sitepu hokó mei ai.

Ko e taimi ‘e ni‘ihi ‘e ala fiema‘u ke ke kole ha tokoni ke solova ‘aki ‘a e ngaahi palopalemá:

• Kapau ‘okú ke pehē ‘oku ‘i ai ha taha ‘oku ‘i ha tu‘unga fakatu‘utāmaki fakaesino, tautautefito ki he fānaú, telefoni leva ki he kau polisí ‘i he taimi pē ko iá ‘i he 111.
  • Ko e 111 ko e fika fiema‘u fakavavevave ia ki he Kau Polisí, Tāmate Afí mo e Ambulance.
  • Ko e 105 ko e fika ia ki he Kau Polisí ki he ngaahi fiema‘u ‘oku ‘ikai fakavavevavé.
• Kapau ‘oku ‘i ai ha‘o palopalema mo e longoa‘á, te ke fiema‘u nai ke fetu‘utaki ki he Noise Control Office (‘Ōfisi ‘okú ne pule‘i ‘a e longoa‘á) ‘i ho‘o kōsilio fakakoló.
• Kapau ‘oku ‘i ai ha‘o palopalema mo e fanga kulií, te ke lava ‘o fetu‘utaki ki he Animal Control Office (‘Ōfisi ‘okú ne pule‘i ‘a e fanga monumanú) ‘i ho‘o kōsilio fakakoló.

Kapau te ke līpooti ha palopalema ki he kau ma‘u mafaí, kātaki ‘o toe fetu‘utaki mai kiate kimautolu ‘i he 0800 801 601 ke talamai ‘a e palopalemá.

Ko e hā ‘a e me‘a ‘e ala fai ‘e he Kāinga Ora?

Koe‘uhi ‘oku mau ma‘u ha fatongia ki he komiunitií, ‘oku mau fakahoko ai ha ngāue ‘i he taimi ‘oku uesia ai ‘e ha taha ‘a e tu‘unga melino, fiemālie, tu‘unga fakafo‘ituitui mo e malu mo hao ‘a e fa‘ahinga ‘oku nau nofo ofi maí.

Fetu‘utaki mai kiate kimautolu kapau ‘oku ke fiema‘u ha tokoni ki ha ngaahi palopalema ‘i ho kaungā‘apí. Te mau ngāue fakataha mo koe mo ha taha pē ‘oku kaunga ki ai ke fakalelei‘i ‘a e palopalemá.