Ngaahi polōseki langa fakalakalaka lalahi ‘i he feitu‘u koló
‘Oku palani ‘a e Kāinga Ora ke tuku atu ha ngaahi ‘api fo‘ou, māfana mo mātu‘u ‘e 40,000 ki he fonuá kotoa ‘i he‘ene ngaahi polōseki langa fakalakalaka lalahi ‘i he feitu‘u koló. Ko hano tuifio ‘eni ‘o ha ngaahi ‘api ma‘á e kakai ‘oku tu‘unga mā‘ulalo ‘a ‘enau pa‘anga hū maí, ngaahi ‘api ‘i he māketí mo ha ngaahi ‘api ma‘ama‘a ‘a ia ‘e langa ‘i he ta‘u ‘e 20 ka hoko maí.
‘Oku fakamalava ‘e he Kāinga Ora ‘a hono tuku atu ‘o e ngaahi ‘api fo‘ou, māfana mo mātu‘u ‘e 40,000 ‘i he kotoa ‘o e fonuá ‘i he‘emau ngaahi polōseki lalahi mo langa fo‘ou ‘o e ngaahi feitu‘u na‘e te‘eki ai fakalakalaka kimu‘a ‘i he ngaahi feitu‘u koló – ko ha tuifio ‘o ha ngaahi ‘api nofo‘anga ‘a e pule‘angá, ngaahi ‘api ke tuku atu ‘i he māketí, pea mo ha ngaahi ‘api ma‘ama‘a ange (hangē ko e Kiwibuild) ‘i he ta‘u ‘e 20 ka hokó.
Ke a‘usia ‘ení, ‘oku hoa ngāue ‘a e Kāinga Ora mo e ngaahi kautaha langa fakalakalaká, ngaahi kōsilió, iwi, mo e ngaahi va‘a ngāue ‘a e pule‘angá ke tuku atu ha ngaahi polōseki langa fakalakalaka ‘i he feitu‘u koló ‘i he fa‘ahinga lalahi kehekehe.
‘Oku mau lolotonga tataki ha ngaahi polōseki langa fakalakalaka lalahi ‘e ono ‘i ‘Okalani - Hobsonville Point, Northcote, Roskill, Oranga, mo Mangere, pea mo ha polōseki langa lahi ‘i Porirua. ‘Oku ‘i ai foki mo ‘emau ngaahi langa fakalakalaka fo‘ou ‘i he feitu‘u na‘e te‘eki langa kimu‘a ‘i Te Kauwhata, Waikato mo Tauriko ‘i Tauranga.
‘Oku ngāue fakataha ‘a e Kāinga Ora mo e Tāmaki Regeneration Company ke tuku atu ha ngaahi ‘api lahi ange ‘i Point England, Panmure, mo Glen Innes ‘i he fakahahake ‘o ‘Okalaní. ‘Oku mau toe hoa ngāue foki mo e Ngāti Toa mo e Kōsilio Fakakolo ‘a Porirua ke fakahoko ha langa fakalakalaka lahi ‘i Porirua Hahake.
Tānaki atu ki hono fakalahi hake ‘o e lahi ‘o e ngaahi fale nofo‘anga fo‘ou leleí, kau ai mo e ngaahi ‘api ma‘ama‘a ange hangē ko e Kiwibuild, ‘e fakatupu ‘e he ngaahi polōseki ko ‘ení ha ngaahi nāunau fakakolo toe lelei ange, ngaahi tūkui kolo kaungā‘api ‘oku nau fekau‘aki ange, pea toe lelei ange mo e ngaahi nāunau fakamānakó.
‘Oku fakatokanga‘i ‘i he‘emau founga langa fakalakalaka ‘i he feitu‘u koló ko e ngaahi feitu‘ú, ngaahi kolo lalahí, mo e ngaahi koló ‘oku ‘ikai ko ha ngaahi me‘a pē ia ‘oku langa ke fokotu‘u. Kuo pau ke ohi ‘e he palani lelei ki he feitu‘u koló ‘a e kuohilí, fakalangilangi‘i ‘a e ngaahi ‘ulungāanga ‘o e kakai ‘oku nofo aí pea mo fakateunga ‘a e ‘ātakaí. Ko e ‘uhinga ia ‘oku mau fengāue‘aki vā ofi ai mo e ngaahi komiunitī lolotongá mo e rōpū ke fakapapau‘i ko e ngaahi ola ‘o ‘emau langa fakalakalaká ‘oku ope atu ‘a hono ngaahi melié pea mo poupou‘i ‘a e vīsone ‘a e Kāinga Ora ki hono langa ‘o ha ngaahi ‘api, komiuntī mo ha ngaahi mo‘ui ‘oku lelei mo faka‘ofo‘ofa ange.
Tukuhifo (download) ‘a e More homes for New Zealanders (Ngaahi ‘api lahi ange ma‘á e Kakai ‘o Nu‘u Silá) [PDF, 6.1 MB]
Ngaahi feitu‘u fai‘anga Langa Fakalakalaka ‘i he Feitu‘u ‘i Koló
Ko Hobsonville Point ‘oku tu‘u ia ‘i he kavele‘i motu (peninsula) hekitea ‘e 167 ‘i he taulanga Upper Waitematā, ‘o miniti pē ‘e 20 ‘a e faka‘uli ki aí ki he tokelau-hihifo ‘o ‘Okalaní. Ko e kelekelé na‘e ‘apitanga ai ‘a e Va‘a Fakakautaú (Defence Force) ‘i he ngaahi ta‘u ‘e 80 pea ‘oku kei hā pē ‘a hono hisitōliá ‘i ha ngaahi hala fekau‘aki, ngaahi fale fakahisitōlia mo ha ngaahi ‘ulu‘akau kuo haumatutu. Ko e a‘u atu ki he feitu‘ú ni ‘oku fou atu ia ‘i he ongo motouei ‘e ua pea ‘oku ‘i ai mo ha vaka uta pāsese ki he CBD.
Vaha‘a taimi ki he polōsekí: Fakafuofua ke ‘osi ‘i he 2025/2026
- ‘Oku ofi ‘i he ngaahi ‘api ‘e 4,500 ma‘á e kau nofo ‘e toko 11,000 hili honau langá
- Ngaahi nāunau fakamānako tu‘unga mā‘olunga kau ai ‘a e hekitea ‘e 26 ko e ngaahi paaka, faka‘aonga‘i ‘o e feitu‘u matātāhí ki ha ngaahi taumu‘a kehekehe (lolotonga langa) pea mo ha hala lue‘anga kilomita ‘e 5 ‘i he matāfangá
- Takimu‘a ‘i hono hiki hake ‘o e tu‘unga mā‘opo‘opo (density) ‘o e nofó ‘i ‘Okalani
Ko Northcote, ‘i he matāfanga faka-tokelau ‘o ‘Okalaní, ‘oku tu‘u ia hili si‘i pē ‘a e Auckland Harbour Bridge, ko ha faka‘uli miniti pē ‘e 15 meí he CBD. ‘Oku lelei ‘a e ngaahi fakafehokotaki‘anga ki he fefononga‘akí ki aí, ‘o ‘i ai mo ha ngaahi fakalelei lahi ange kuo ‘osi palani‘i ki he ngaahi pasí. Ko e koló ni ‘oku miniti ‘e 10 pē ‘a e fononga me‘alele ki aí meí he senitā fakatau fakamovetevete mo e talitali kakai ‘o Takapuná pea mo hono ngaahi matātahi ‘oku malu ki he kaukau tahí. ‘Oku ta‘imālie ‘a e feitu‘ú ni meí he ngaahi paaka mo e ngaahi fai‘anga sipoti lahi pea ‘oku mālohi ai ‘a e laumālie fakakomiunitií, ‘o tokonia ‘eni ‘e he ngaahi fāmili tokolahi kuo fuoloa ‘a ‘enau nofo ‘i Northcote.
Vaha‘a taimi ki he polōsekí: Fakafuofua ki he ta‘u ‘e tolu ke toki ‘osi ki ai
Fakalelei ki he ngaahi fale nofo‘angá:
- Ngaahi ‘api motu‘a ‘a e pule‘angá ‘e 380 kuo fakafetongi‘aki kinautolu ‘a e ngaahi ‘api pule‘anga fo‘ou nai ‘e 480
- Langa ‘o ha ngaahi ‘api ma‘ama‘a ange mo fakatau atu ‘i he tu‘unga ‘o e māketí ‘oku fakafuofua nai ki he 1,200
- ‘I he a‘u ki he faka‘osinga ‘o e polōsekí ko e ngaahi ‘api fo‘ou nai ‘e meimei 1,700 ‘e ‘osi langá
Ko Mt Roskill, ‘i he tonga-hihifo ‘o ‘Okalaní, ‘oku ‘i ai ha ngaahi nāunau fakakolo mo ha ngaahi fehokotaki‘anga lelei ki he fefononga‘akí, pea ‘oku ‘i ai ha komiunitī longomo‘ui mo fa‘ahinga kehekehe. Koe‘uhí ‘oku kilomita pē ‘e 6.5 meí he loto kolo lahí, ‘oku tu‘u lelei ‘eni ki he kau fefononga‘akí. ‘Oku ofi fe‘unga foki ‘eni ki he Mala‘evakapuna ‘Okalaní, ko ha feitu‘u ma‘u‘anga ngāue tefito ia, pea ‘e fou atu ‘i he koló ni ‘a e halanga fefononga‘aki lēlue vave (light rail) ‘oku palani ki he kaha‘ú. ‘Oku toe lahi foki ‘i he feitu‘ú ni ‘a e ngaahi ‘api nofo‘anga ‘a e pule‘angá (state homes) ‘oku ‘amanaki ke fakafo‘ou.
‘Oku kau ki he Langa Fakalakalaka ‘o Roskill ‘a e ngaahi kolo kaungā‘api ‘o Roskill South, Ōwairaka, Waikōwhai mo Wesley, pea toe fakakaukau‘i foki mo e ngaahi kolo kaungā‘api ofi maí ki he kaha‘ú.
Ngaahi Tūkui Kaungā‘api ‘i Roskill South
Ko Roskill South ko e taha ia ‘o e ngaahi komiunitī fakamatakali kehekehe taha ‘a ‘Okalaní, pea kei ta‘u si‘i ‘a e kau nofo aí ‘i hono fakahoa ki he ngaahi feitu‘u takatakai aí. Ko e tūkui kaungā‘apí ni ‘oku ‘i ai ‘a e May Road Primary School, Turner Reserve, Winstone Park mo e Freeland Reserve. ‘Oku ofi pē ‘a e lue lalo ki he ‘apiako Mt Roskill Grammar mo e Mt Roskill Intermediate School.
Vaha‘a taimi ki he polōsekí: Fakafuofua ki he ta‘u ‘e nima ke toki ‘osi ki ai
Fakalelei ki he ngaahi fale nofo‘angá:
- Ngaahi ‘api motu‘a ‘a e pule‘angá ‘e 290 kuo fakafetongi‘aki kinautolu ‘a e ngaahi ‘api pule‘anga fo‘ou nai ‘e 330
- Langa ‘o ha ngaahi ‘api ma‘ama‘a ange mo fakatau atu ‘i he tu‘unga ‘o e māketí ‘oku fakafuofua nai ki he 600
- ‘I he a‘u ki he faka‘osinga ‘o e polōsekí ko e ngaahi ‘api fo‘ou nai ‘e meimei 1,000 ‘e ‘osi langá
Ngaahi Tūkui Kaungā‘api ‘i Ōwairaka
‘Oku kilomita pē ‘e 8 ‘a Ōwairaka meí he loto koló pea ‘oku faingofua ‘a e a‘u atu mei ai ki he CBD ‘o fou ‘i he founga fefononga‘aki fakatokolahí.
‘Oku toe fou atu foki ‘i he feitu‘ú ni ‘a e fehokotaki‘anga mei Waterview (SH20), ‘o lava ai ‘a e kakai ‘oku nofo aí ‘o fou vave atu ki he Mala‘evakapuna ‘Okalaní mo e ngaahi hala lalahi kehe ki he fefononga‘akí. ‘Oku lelei ‘aupito ‘a e ngaahi sēvesi fakakolo, ngaahi ‘apiako mo e feitu‘u fakamānako ‘oku ‘i he koló, ‘o ‘i ai mo ha ngaahi paaka, paaka fakanatula mo ha ngaahi feitu‘u fai‘anga sipoti ‘i he feitu‘ú ni.
Na‘e fuofua kamata ‘a e langa fale nofo‘angá ‘i he 1950 tupú ‘i he taimi na‘e langa ai ha ngaahi ‘api nofo‘anga ‘a e pule‘angá ‘e 200 ‘i ai. ‘Oku fakafuofua ko e 60% ‘o e ngaahi ‘api ‘i Ōwairaka ‘oku ma‘u ia ‘e he Kāinga Ora.
Vaha‘a taimi ki he polōsekí: Fakafuofua ki he ta‘u ‘e nima ke toki ‘osi ki ai
Fakalelei ki he ngaahi fale nofo‘angá:
- Ngaahi ‘api motu‘a ‘a e pule‘angá ‘e 225 kuo fakafetongi‘aki kinautolu ‘a e ngaahi ‘api pule‘anga fo‘ou nai ‘e 280
- Langa ‘o ha ngaahi ‘api ma‘ama‘a ange mo fakatau atu ‘i he tu‘unga ‘o e māketí ‘e 900
- ‘I he a‘u ki he faka‘osinga ‘o e polōsekí ko e ngaahi ‘api fo‘ou nai ‘e meimei 1,200 ‘e ‘osi langá
Ngaahi Tūkui Kaungā‘api ‘i Waikōwhai
Ko Waikōwhai ko ha komiunitī matakali kehekehe ia ‘o ha kakai ‘oku laka hake ‘i he toko 5,000, ‘oku tu‘u fakahangatonu ki he feitu‘u tonga ‘o e CBD ‘i he tafa‘aki taupotu taha ‘o e hala Dominion Road ‘i Mount Roskill. ‘Oku ‘i he tūkui kaungā‘apí ni ‘a e ngaahi ‘apiako, paaka, ngaahi fai‘anga sipoti mo ha founga fefononga‘aki fakatokolahi ‘oku lelei, pea ‘okú ne ta‘imālie meí ha kautaha fakakomiunitī mahu‘inga ko e senitā Oasis.
‘Oku fetaulaki ‘a e ngata‘anga fakakolo ki he feitu‘u faka-tongá mo e Taulanga Manukaú (Manukau Harbour) ‘i Waikōwhai Bay. ‘Oku ‘i Waikōwhai Park mo e feitu‘u ofi mai ko Wattle Bay Reserve ‘a e pupunga vaotā tu‘ufonua lahi taha ‘i ha feitu‘u kolo ‘i he Kolo Lahi ‘o ‘Okalaní, ‘o manako ki ai ‘a kinautolu ‘oku nau faka‘aonga‘i ‘a e halanga lue lalo ‘i he vaó mo tu‘u matātahi kilomita ‘e 10 ko e Waikōwhai Walkway. ‘Oku ‘i ai ‘a e ‘apiako ‘e fā ‘i Waikōwhai: Hay Park School, Monte Cecilia Catholic School, Waikōwhai Primary mo e Waikōwhai Intermediate, ‘o ‘i ai mo e ngaahi ‘apiako lahi ange ‘i he ngaahi tūkui kolo kaungā‘api ofi maí.
Ko Oranga ko ha mata‘ikoloa fufū ia ‘i loto ‘Okalani, ‘oku kilomita ‘e 9 ki he tonga-hahake ‘o e loto koló ‘o ofi atu ki he ngaahi senitā ngāue‘anga ‘o Greenlane mo Penrose. ‘Oku ofi atu ki he loto kolo ‘o Onehunga, ‘a ia ko ha feitu‘u fehokotaki lelei ia mo ‘i ai ‘a e ngaahi palani ke fakalahi ‘a ‘ene ngaahi fehokotaki‘anga ki he fefononga‘akí ‘i he kaha‘ú. ‘Oku toe ofi atu foki ki he ngaahi tūkui kolo nofo‘i ‘o One Tree Hill, Greenlane, Ellerslie mo Royal Oak, ‘a ia ‘oku nau takitaha pē ‘a e loto kolo kuo fuoloa ‘a ‘enau tu‘u meí he kuohilí. Ko Oranga ‘oku miniti ‘e 2 pē ‘a e faka‘ulí pe miniti ‘e 15 ‘a e lue lalo ki he paaka tālā ko Cornwall Park, ‘i Maungakiekie (One Tree Hill).
Na‘e ‘uluaki langa ‘a Oranga ko ha kolo tūkui kaungā‘api ‘o ha ngaahi ‘api ‘a e pule‘angá ‘o makatu‘unga ‘i ha palani tefito ki ha ngaahi hala mangamanga iiki (cul-de-sac). Ko e konga lahi ‘o e ngaahi ‘apí na‘e langa ia ‘i he 1940 tupú mo ha ngaahi langa fakalakalaka fakalahi ‘i he 1980 tupú, 90 tupú mo e 2000 tupú.
Vaha‘a taimi ki he polōsekí: Fakafuofua ki he ta‘u ‘e valu ke toki ‘osi ki ai
Fakalelei ki he ngaahi fale nofo‘angá:
- Ngaahi ‘api motu‘a ‘a e pule‘angá ‘e 400 kuo fakafetongi‘aki kinautolu ‘a e ngaahi ‘api pule‘anga fo‘ou nai ‘e 500
- Langa ‘o ha ngaahi ‘api ma‘ama‘a ange mo fakatau atu ‘i he tu‘unga ‘o e māketí ‘e 600
- ‘I he a‘u ki he faka‘osinga ‘o e polōsekí ko e ngaahi ‘api fo‘ou nai ‘e meimei 1,100 ‘e ‘osi langá
‘I hono tu‘u‘anga ki he fakatonga si‘i pē ‘o e kolo lahí, ‘oku ta‘imālie ‘a Mangere ‘i he lahi ‘i ai ‘a e ngaahi senitā ngāue‘anga lalahi, kau ai ‘a e Mangere Centre, Mala‘evakapuna ‘Okalaní ‘i he fakatongá, kolo ko Otahuhú ‘i he fakahahaké pea mo e Manukau Centre ‘i he tonga-hahaké. ‘Oku ‘i ai ‘a e ongo ‘univēsiti ‘e ua ‘oku ofi ai: MIT ‘i he Manukau Centre pea mo e AUT South Campus ‘i Otara.
Na‘e kamata ‘a e langa fale nofo‘anga ‘i Mangere ‘i he 1960 tupú ‘aki ha ngaahi ‘api pule‘anga ‘e 20,000 ‘a ia na‘e langa ‘i he feitu‘ú. ‘I he ‘ahó ni, ‘oku ma‘u ‘e he Kāinga Ora ‘a e ‘api ‘e taha meí he nima ‘i he feitu‘ú ni. Ko e Langa Fakalakalaka ‘i Mangere ‘oku lolotonga kau ki ai ‘a Mangere Hihifo mo Aorere, pea ‘oku lolotonga fakakaukau‘i mo e ngaahi tūkui kolo kaungā‘api ofi maí ki he kaha‘ú.
Ngaahi Tūkui Kaungā‘api ‘i Mangere Hihifó
Ko Mangere Hihifó ko ha kolo ia ‘oku tuifio ai ha ngaahi matakali kehekehe ‘o tokolahi ai ‘a e komiunitī Pasifikí. Ko e tu‘u‘anga ia ‘o Mangere College, Moyle Park mo ha tafengavai ‘i he loto koló: Te Ara-rata Creek. ‘Oku faingofua ‘a e a‘u ki aí, pea ‘oku kilomita pē nai ‘e 6 ‘a Mangere Hihifo ki he Mala‘evakapuna ‘Okalaní pea si‘i hifo ‘i he kilomita ‘e 2 meí he Motouei Tonga-Hihifó (South-Western Motorway) mo e Loto Kolo ‘o Mangere (Mangere Town Centre).
Vaha‘a taimi ki he polōsekí: Fakafuofua ki he ta‘u ‘e nima ki he fitu ke toki ‘osi ki ai
Fakalelei ki he ngaahi fale nofo‘angá:
- Ngaahi ‘api motu‘a ‘a e pule‘angá ‘e 230 kuo fakafetongi‘aki kinautolu ‘a e ngaahi ‘api pule‘anga fo‘ou nai ‘e 340
- Langa ‘o ha ngaahi ‘api ma‘ama‘a ange mo fakatau atu ‘i he tu‘unga ‘o e māketí ‘e 600
- ‘I he a‘u ki he faka‘osinga ‘o e polōsekí ko e ngaahi ‘api fo‘ou nai ‘e meimei 950 ‘e ‘osi langá
Ngaahi Tūkui Kaungā‘api ‘i Aorere
Ko ha tūkui kaungā‘api faka‘ofo‘ofa ki he ngaahi fāmilí, ‘oku ‘i ai ha ngaahi siasi fakakomiunitī ‘i Aorere mo ha ngaahi kautaha fakahoko ako ofi ai, kau ai ‘a e Aorere College ‘oku ofi pē ki he lue laló. ‘Oku toe ta‘imālie foki ‘a e kakai ‘oku nofo aí meí ha ngaahi ‘otu hala fefononga‘aki kehekehe mo ha ngaahi feitu‘u fakamānako ofi ki ai,
kau ki ai ‘a e Aorere Park mo e Mangere Town Centre.
Vaha‘a taimi ki he polōsekí: Fakafuofua ki he ta‘u ‘e nima ki he fitu ke toki ‘osi ki ai
Fakalelei ki he ngaahi fale nofo‘angá:
- Ngaahi ‘api motu‘a ‘a e pule‘angá ‘e 137 kuo fakafetongi‘aki kinautolu ‘a e ngaahi ‘api pule‘anga fo‘ou nai ‘e 160
- Langa ‘o ha ngaahi ‘api ma‘ama‘a ange mo fakatau atu ‘i he tu‘unga ‘o e māketí ‘e 340
- ‘I he a‘u ki he faka‘osinga ‘o e polōsekí ko e ngaahi ‘api fo‘ou nai ‘e meimei 500 ‘e ‘osi langá
Ko Tāmakí ‘oku tu‘u ia ‘i he kilomita ‘e 12 meí he loto kolo lahi ‘o ‘Okalaní pea ‘oku fakafehokotaki lelei ia ‘e he fa‘unga fefononga‘aki fakatokolahi mo e ngaahi nāunau fakakolo mālohi.
‘Oku ma‘u ‘e he feitu‘ú ha ngaahi nāunau fakanatula fakaholomamata he ko hono tu‘unga fakasiokālafí ‘okú ne fakafuo ha mātanga fakanatula, ‘o ‘i ai ha ngaahi ‘ata faka‘ofo‘ofa meí he Vaitafe Tāmakí ‘o a‘u atu ki Mt Wellington. Ko e polōseki toe langalanga fo‘ou lahi taha ‘a Nu‘u Sila ‘i ha loto koló ‘oku ‘i loto ai ha ngaahi hekitea ‘e 900 ‘oku fou atu ‘i he ngaahi loto‘i kolo ki he fakahahake ‘o ‘Okalaní ko Glen Innes, Point England mo Panmure.
Ko Porirua Hahake (Eastern Porirua) ko e konga ia ‘o e kolo lahi ‘o Porirua, ‘oku tu‘u ‘i he kilomita ‘e 24 ki he fakatokelau ‘o Uelingatoní. ‘Oku ‘i ai ‘a e pupunga lahi taha ‘o e ngaahi fale ‘a e pule‘angá ma‘á e kakaí ‘i Nu‘u Silá, ko e konga lahi ‘o e ngaahi ‘apí ni na‘e langa ia ‘i he ngaahi ta‘u 1960 tupú mo e 1970 tupú.
Ko e lahi ai kuo motu‘a, pea kuo ‘ikai ke nau kei ma‘u ‘a e tu‘unga lelei tahá pea ‘ikai ma‘u ‘a e lahi fe‘unga mo e fa‘ahinga ‘api ‘oku fiema‘u ‘e he ngaahi fāmili ‘i Poriruá he ngaahi ‘ahó ni, pea ‘i he kaha‘ú. Hili hono fakaava ‘o e Transmission Gully, ko hono toe vakai‘i ko ia ‘o e Palani Fakavahe ‘a e Kōsilio Fakakolo ‘o Porirua pea mo e fakafuofua ‘e tupu tokolahi ‘a e kakai ‘i he feitu‘ú ‘i he ngaahi ta‘u ‘e laui tekau ka hoko maí, kuo taimi totonu leva ke fakahoko ha fakakaukau lahi faufaua fekau‘aki mo e founga te mau lava ai ‘o poupou ki he fakalakalaka ‘e hokó ‘a ia ‘e tupulaki ai ‘a e ngaahi komiunitií — meí he to‘utangata lolotongá ki he to‘utanga hono hokó.
Koe‘uhí ko e ngaahi hala ‘okú ne fakaofi ai ia ki ‘Okalani mo Hemilitoní, ko e langa fakalakalaka ko ia ‘i he Kauvai ‘i Te Kauwhata ‘oku tu‘u tonu ia ‘i he ve‘e matāfanga ‘o e Lakeside faka‘ofo‘ofa ko Waikare (Lake Waikare).
- Ko ha ngaahi ‘api tu‘u mavahe mo ha ngaahi ‘api piki-ua nai ‘e 1,650 ‘i he ta‘u ‘e valu ki he hongofulu ka hoko maí.
- Ko e 20% nai ‘o e ngaahi ‘apí te nau kau ‘i he fa‘ahinga ‘o e ngaahi ‘api fe‘unga mo e ivi fakapa‘angá, ‘oku lolotonga $650,000 ki ha ‘api loki mohe tolu.
- ‘Oku fakafuofua ko e hekitea ‘e 75 ‘e tuku talifaki ia ko ha feitu‘u paaka fakanatula mo ha toka‘anga vai.
- Kilomita ‘e ono ko ha halanga lue lalo mo e pasikala.
- Ko ha ‘api fakakātoa ‘e 223 ‘e ‘osi langa pe kei langa.
- Ko e fuofua ‘api ‘e 70 na‘e ‘osi langa ‘o tukuange atú kuo ‘osi fakatau kotoa ia.
Ko hono langa ko ia ‘o e loto kolo ‘o e tūkui kaungā‘api ‘i he Lakeside kuo ‘osi kamata ia, ‘o kau ‘i he koló ha falekai lelei, ‘api lautohi si‘i fo‘ou, feitu‘u va‘inga‘anga, ngaahi ‘ōfisi mo e ngaahi falekoloa fakamovetevete fakataha mo ha ngaahi tau‘anga me‘alele lahi. Tānaki atu foki ki ai mo e komiunitī ‘osi tu‘u ‘o Te Kauwhata ‘a ia ‘oku laui miniti pē ‘o fou ‘i he hala fakalahi ko e Rimu Street extension, ‘a ia na‘e fakaava ‘i ‘Epeleli 2022.
Ko e Ngāue mo e Kāinga Ora — Ko hono Fakahoko Atu ‘o e Langa Fakalakalaka ‘i he Feitu‘u ‘i Koló
Ko ‘emau ngaahi langa lalahi ‘oku ‘osi palani‘í ‘e iku atu ia ki ha ngaahi faingamālie mo ha ngaahi filio‘i fo‘ou lahi ange ‘i he māketi langa ‘api nofo‘angá.
‘Oku feinga ‘a e Kāinga Ora ke langa hake ha ngaahi tūkui kaungā‘api ‘oku tolonga mo tu‘uloa ‘a ia ‘oku palani‘i mo langa fakalelei, ‘o tu‘unga lelei ‘a e ngaahi fale nofo‘angá mo e ngaahi nāunau fakamānakó. ‘E laka hake ‘i he 1,200 ‘a e ngaahi konga ‘api ‘e ‘atā atu ke langa ai ha ngaahi fale lahi ‘aupito (superlots) ‘i he ta‘u ‘e 15 ka hokó ke tuku atu ai ha ngaahi fale ‘e 40,000 tupu.
‘Oku mau kumi ha kakai/ngaahi kautaha ‘e fie kaunga ki aí ke nau kau ki he Kulupu Langa Fakalakalaka/Kautaha Fale (Developer/Housing Provider Group) te nau fie fakatau ha kelekele pea langa fakalakalaka ia ‘o fakatatau ki he Aleapau Langa Fakalakalaka mo e Kāinga Ora – UDD. ‘Oku fakaafe‘i atu ‘a e ngaahi fa‘ahi kotoa pē ‘e fie kaunga ki aí, tatau ai pē pe ko e hā honau lahí, ke ‘omai ha‘anau tali.
Kumi ha fakamatala lahi ange fekau‘aki mo e founga te ke lava ai ‘o hoa ngāue mo kimautolú, ‘aki ‘a ho‘o ‘īmeili ki he procurement-UDD@kaingaora.govt.nz.
Kuo fakafo‘ou ‘a e peesí: 19 ʻOkatopa 2022