Tā mātou kaupapa mō te hanga whare

Te take he pai ā mātou mahi

Ko Kāinga Ora te kairetiwhare nui rawa o Aotearoa me te kiritaki nui rawa o ngā ratonga hangatanga whare noho. Ka mahi ngātahi mātou me ētahi atu tari, ngā kaunihera me ngā iwi, tae atu ki ngā hoa mahi ngātahi tūmataiti, hei kaiwhakarato i ngā kaupapa matua whare noho a te Kāwanatanga me te āwhina ki te whakatipu i ngā hapori toitū, manaaki me te momoho. 

Kua whai kaha tā mātou whakahaere ki te whakarato kāinga mahana, maroke me te haumaru puta noa i Aotearoa. I te tau pūtea 2018-19, i kitea te nui rawa atu o ngā kāinga hou i whakaratoa e Kāinga Ora i roto i te tau i ēnei tau tata nei – 1,461 ngā kāinga kāwanatanga. He tīmatanga noa tēnei o te whakaratonga ā-tau o ngā tini kāinga tūmatanui maha me ētahi atu kāinga mō ēnei rā tonu e heke nei.

Kei a Kāinga Ora ngā āheinga tika hei whakatūtaki i ngā whakapātari onāianei, anamata hoki o Aotearoa. Kua matatau haere mātou hei kaiwhakawhanake mātāwaka mā ngā kaupapa hanga whare nunui pērā i a Hobsonville Point.(external link)Ka whakaratoa e mātou ngā momo whare noho rerekē i hoahoatia mō te noho i ēnei rā.

I tua atu i tērā, nā tō mātou pūmau ki te whakarite kei roto i ō mātou kāinga ka hangaia e mātou he kāinga tūmatanui, mākete me te utunga ngāwari (tae atu ki a KiwiBuild me ētahi atu kōwhiringa utu ngāwari), ka ū ngā whare noho e whakaratoa ana e mātou ki ngā tūmomo hiahia whānui o te iwi o Aotearoa.

Ngā whare noho tūmatanui - kei roto ko ngā kāinga hou me ngā kāinga kāwanatanga onāianei e hangaia ana, e whakahaerehia ana e Kāinga Ora mō ngā tau maha. Ka whakakapi, ka whakahou, ka tāpiri atu hoki ā mātou kaupapa whanaketanga ki ngā kāinga kāwanatanga onāianei o Aotearoa.

Ngā whare noho utu ngāwari - Ka uru ngā kāinga me ngā rahinga utu ngāwari ake i roto i te maha o ā mātou whanaketanga whare noho hou. Kei roto i tēnei ko te kimi i tō rātou kāinga tuatahi.

Ngā Whare Noho Mākete - He mea waiwai te whakarato i ngā tūmomo kāinga hou rerekē mō te whakarite i ngā hiahia whare noho o te motu. Kei te hangaia ngā kāinga mākete i roto i ngā takiwā noho kei roto anō ko ngā whare noho hapori me ngā kāinga o KiwiBuild hei whakatipu hapori toritori me te kanorau. Mā te whakarato kia nui ake ngā kāinga ki te mākete whānui hei hoko ko te manako ka whakamama tēnei i te pēhitanga o ngā utu.

Te hoahoa me te hanga mahere

Ka whakaurua mai e ngā mahi hangatanga a Kāinga Ora ko ngā mātāpono hoahoa me ngā whakahaere hei whakarite ko ngā whare ka hangaia e mātou he whai kounga me te ū ki ngā hiahia o ngā hapori e mahi nei mātou.

Ina hanga mātou, ka whai whakaaro mātou ki ngā tūāhanga, pērā i ngā rori me ngā rawa tukuora, pērā i ngā papa rēhia, hei hanga takiwā noho whai take, manea, ā, e kōkiri haere tonu i ngā wawata o te hapori. 

He aratohu hoahoa ā mātou mō te hanga whare kāwanatanga, ā, ka whakamahia ā mātou hoahoa arowhānui, tauwhāiti hoki mō ngā kāinga hou i Ngā Mātāpono Hoahoa o Te Aranga. I takea mai ēnei mātāpono i ngā tikanga Māori, ā, e whai ana ki te hāpai ake i te whai wāhi, te kitea me te uru mai o ngā mana whenua ki te hoahoa tāone.

I te Pokapū o Tāmaki Makaurau, 276 ngā whaitua noho e whakaratoa ana e Kāinga Ora i Greys Avenue(external link). He mea hanga te hoahoa i te taha o Ngāti Whātua Ōrākei mā te whai i ngā mātāpono o Te Aranga. Nā tēnei i taea ai e mātou te hanga te kaupapa kia hāngai ai ki ngā tikanga me te tuakiri Māori.

Te Whakaaetanga a te Rāngai Hangatanga

Kei roto a Kāinga Ora i te Whakaaetanga a te Rāngai Hangatanga i whakarewahia i te Āperira 2019 e te Pirimia, Ngā Minita o te Whakaaetanga, me te Rōpū Whanaketanga Whakaaetanga, ā, 13 ngā kaiārahi rāngai nō te ahumahi me te kāwanatanga.

I hangaia e te Whakaaetanga tētahi pūhara mā te ahumahi me te kāwanatanga kia mahi tahi ai ki te whakatutuki i ngā whakapātari hira kei mua i te rāngai tae atu ki te poto o ngā pūkenga me ngā kaimahi, te kore mārama o ngā waeture, te kore ōrite o ngā kaiārahi, me te pāhekeheke o te ahunga mai o ngā mahi me tētahi ahurea o te neke i te mōrea.

E ngākau whakahī ana mātou kua tohua a Bader Ventura, te whanaketanga tuatahi a Kāinga Ora i hangaia ki te paerewa Whare Hāneanea, hei Beacon Project(external link) e te Whakaaetanga a te Rāngai Hangatanga. He tauira a Bader Ventura mō te kaiārahitanga me te auahatanga i roto i te rāngai, ā, me te tautoko i te matakitenga a Accord nō tētahi 'rāngai hangatanga mahinga tiketike mō tētahi Aotearoa pai ake'.

Pānuitia te Whakaaetanga a te Rāngai Hangatanga(external link)

Mātakina ngā rangatū hui tuihono a Te Whakaaetanga 'Te Anga Atu ki te Mahinga Tiketike(external link)'.

Te whakanui ake i ō mātou kāinga i ngā rohe

Kua whakapikihia e mātou te maha o ngā tāonenui me ngā tāone e rapu ana mātou ki te hanga whare. E hāngai ana tēnei i te mahere a te Kāwanatanga kia nui ake te ratonga whare noho tūmatanui puta noa i Aotearoa.

Ka hou, ka manea ka māmā hoki o ō mātou whare ki te tiaki, te manaaki i ngā whānau me ngā tāngata. Ko te nuinga o ngā whare kei te hangaia kotahi, e rua rānei ngā rūma moe, ā, ko ētahi kāinga e toru, e whā ngā rūma moe. Ka whai whāriki, ārai mātao me ngā wini paparua me ngā ārai mahana ngā whare. Ka whakatūria ngā kainga ki ngā tekihana kua whakarākeitia te whenua me ngā wāhi noho i waho, tae atu ki ngā tūnga waka.

Kei roto katoa ngā whare noho e marohitia ana i roto i ngā whakaritenga mahere takiwā o te Kaunihera, ā, ka whai whakaaro ki ngā rārangi rohenga me te takoto o te whare kia whai hua i te rā. Ina hanga whare mātou ki ngā papanoho e nōhia ana e ngā kaireti, ka whakarite kia rawaka te wāhi i waenga i ngā papanoho.

Mēnā e hiahiatia ana kia nekehia e mātou tētahi whare hei whakawhanake i te wāhi, ka mahi tahi mātou me ngā kāreti ki te neke i a rātou ki ētahi atu kāinga tōtika, ki roto tonu i te takiwā mēnā ka taea.