Tā mātou kōrero whanaketanga ā-tāone

Ko Kāinga Ora te Mana Whanaketanga ā-Tāone a te kāwanatanga. Ko tā mātou mahi he whakamana i ngā whenua kua rite ki te whakatū whare i runga mō ngā momo whare rerekē, mā ngā whakamahere me te hoahoa ā-tāone pai rawa, te whakarite kei te whai tūāhanga me ngā ratonga tukuora ngā takiwā noho kei reira aua kāinga kia rawe ai mō te noho.

Ka taea e mātou tēnei i te mea kei roto mātou i ia āhuatanga o te hātepe whanaketanga ā-tāone – mai i te taunaki mō ngā putanga hanga mahere pai ake mō ngā tāone me ngā tāonenui, ki te hoahoa takiwā noho whānui, mai i te hoko whenua hei whakatū kāinga i ngā wāhi e hiahiatia ana, ki te whakatū tūāhanga me te whakawhanake whenua mō ngā whare.

Ehara ko mātou anake kei te mahi i tēnei: ka mahi ngātahi mātou me ngā iwi, ngā tari Kāwanatanga, ngā kaunihera, ngā whakahaere me ngā hapori hei whakarite ka tutuki ō tātou putanga ngātahi mō te takiwā e mahi nei mātou.

Tirohia tā mātou Rautaki Whanaketanga ā-Tāone hei rapu mōhio atu anō mō te āhua o tā mātou mahi ki te takahuri, takawaenga me te whakarato whanaketanga ā-tāone puta noa i Aotearoa.

Te whakarite he wāhi rawe a Aotearoa ki te noho

Ka tika kia whiwhi whare te tangata, ā, he wāhanga hira tō Kāinga Ora ki te whakatutuki i tēnei whāinga. Ka tutuki i a mātou tēnei mā te whakamana i ngā tūmomo arawātea noho whare mō te iwi o Aotearoa, tae atu ki ngā whare noho tūmatanui, ngā whare utu ngāwari mō te rēti me te hoko, ngā kōwhiringa mō ngā kaihoko kāinga tuatahi me ngā momo whare noho mākete rerekē, rahi, wā hoki.

Ko te Kaupapa Whenua a Kāinga Ora tētahi o ngā āhuatanga hira ka whakamahia e mātou hei hāpai kia nui ake ngā whare noho ka whakaratoa. Mā te kaupapa, ka whai whenua mātou me te whakawhanake i ngā wāhi he nui te hiahia, me te whakahohoro ake, whakarahi ake, me ngā whanaketanga whare noho rerekē kia nui ake ai ngā tāngata o Aotearoa kei te whiwhi kāinga mahana, maroke, hauora ake.

Whiwhi mōhio anō mō te Kaupapa Whenua a Kāinga Ora

Ka whakamanatia anōtia e mātou ngā mea e huri ai te whare hei kāinga i tua atu i ōna pātū e whā.

Ehara i te mea kei te āwhina anake ki te hanga kāinga, engari kei te hanga i tētahi kōtuinga hapori honohono tūtata ki ngā mahi, mātauranga, tūnuku me ngā whakanōhanga e hiahiatia ai kia pai te noho a te tangata.

Arā ko ngā tūāhanga hou, kua whakahoutia hoki pērā i ngā rori, te hiko, te wai me ngā manga. Ko te kaupapa ko te whakarato i ngā mea pērā i ngā whenua rēhia me ngā wāhi i waho e huihui ai te tangata, me te tiaki me te whakarei ake i tō tātou ao tūroa mō ngā reanga e heke iho nei.

Hei whakatutuki i ēnei putanga me kounga te hanga mahere me te hoahoa; ko te tikanga ka tīmata tēnei hātepe i mua i te keri a te hō tuatahi i te whenua.

E tautoko ana ā mātou kaihanga mahere tāone matatau, kaihoahoa, kaiwhakawhanake hoki i tō mātou whakahaere hei whakahaere i ēnei mahi matatini. Ka tuku tohutohu anō rātou ki te kāwanatanga me ngā kaunihera, te hunga whai pānga me ngā Minita mō te ngā tūmomo kaupapa whanaketanga ā-tāone, tae atu ki ngā huringa mahere, te whakahaere i ngā kaupapa whanaketanga ā-tāone matatini, ngā pātuitanga rautaki, ngā mahere matua, me te hoahoa tāone, e āwhina ana ki te whakarite ka hora ngā putanga whakataunga whanaketanga ā-tāone kounga ki te motu.

Whiwhi mōhio anō mō ā mātou aratohu hoahoa

Te mārama ki te āhua o te noho a te tangata ināianei me ā muri ake

Ahakoa he tino whānui te hanga whare a Kāinga Ora, i arotahi mātou ki ngā taipitopito mō te āhua o te noho a te tangata i roto i ō rātou takiwā noho. Ka pēhea tā rātou nekeneke, huihui me te tūhono? I te taha o ō mātou hoa mahi tahi, ka hangaia e mātou ngā tūāhanga i te hapori kia tipu ai te toi whenua.

Freeland Reserve, Tāmaki Makaurau

Me nui ake te kukume a ngā hapori hou, kua whakarauoratia i ngā whānau me ngā tāngata rerekē hou ki te takiwā. I te nuinga o te wā, ka puta he mahi i ērā – ngā kaimahi hei hanga i ngā kāinga, ngā rori me ngā whenua rāhui, ngā kaiako mō ngā kura tāpiri e hiahiatia ana, ngā kaimahi rānei mō ngā hoa me ngā whare kawhe hou.

Ina mahi tahi tātou katoa, ko te mutunga atu ka momoho te whanaketanga whare hei hapori. Ka whakarato mahi pia ō mātou hoa pakihi, ā, ka puta i aua kāinga hou ko te hiahia ki ngā pakihi me ngā ratonga waiwai hou. Ka puta i ēnei he arawātea i te ahumahi ratonga me ētahi atu arawātea aramahi pērā i ngā kaimahi tautiaki, kaimahi māra me ngā kaimahi hauora. Ka whakaaroarohia e mātou ngā mea katoa hei tautoko i tētahi hapori toritori hou.

Mā te hanga i ngā tūāhanga pakari me ngā ratonga tukuora papai, mā te mahi tahi me ngā kaiwhakarato tūnuku hei honohono e māmā ai te haere ki te mahi me ngā mahi i o ia rā, ka āwhina ā mātou kaupapa whanaketanga ā-tāone ki te kōkiri i te tipu me te whaihua e whiwhi ai te katoa.

Tirohia ā mātou kaupapa whanaketanga ā-tāone nunui onāianei

Tirohia ā mātou whanaketanga whare noho tūmatanui

He mea nui te toitūtanga i roto i ō mātou whakaaro

He wāhanga hira a Kāinga Ora mō te whakaiti i tō mātou pānga waro puta noa i ā mātou mahi katoa me te āwhina ki te whakatipu i te tū pakari o te hapori ki ngā pānga o te huringa āhuarangi.

Kei te ārahi mātou i te whakaiti i te tukunga hauhā i roto i te rāngai hangatanga, te whakapai ake i te koiora kanorau i roto i ō tātou hapori ma te whakatipu ngahere tāone me te whakarauora i ngā kōawa; me te kōmaka i ngā para hangatanga i te wāhi mahi hei tukurua, kei te tino whakaiti mātou i te nui o ngā para e haere ana ki te ruapara.

Whiwhi mōhio mō ā mātou mahi toitūtanga

Ko tō mātou hiahia kia tū hei kaiārahi i te ahumahi, me tētahi tari e whakarato ana i ngā putanga whanaketanga ā-tāone tauira.

Ko te tikanga o tērā me mātua whakamahi haere tonu mātou i tō mātou nui ki te whakamātautau i ngā mea hou, te whakaputa whakaaro hou mō ngā kaupapa whanaketanga ā-tāone me te tāpiri uara mā ngā tūmomo aronga rerekē. Ko tētahi o aua tauira ko tā mātou whanaketanga Whare Hāneanea hou, ehara ko te whakaiti anake i te pānga waro me te whakapai ake i ngā putanga oranga, engari he āwhina ki te neke whakamua i te hangatanga pānga waro iti i Aotearoa.

Whiwhi mōhio anō mō tā mātou auahatanga i roto i te hangatanga

I a mātou e wāhanga ana i ngā takiwā noho, ka pai ake te āhua o Papatūānuku. Mā te whakarite i tētahi wāhi kia 'rite mō te hanga' kei te whakarauora anō mātou i ngā whenua kino me te hāpai ake i te mauri o ō tātou pūnaha hauropi. Nā te nui o ngā kaupapa ka whakaratoa e mātou, ka mahi tahi mātou me ō mātou hoa ki te whakarauora i ngā taonga kua tānoanoatia, e puta ai ngā painga taiao tāpiri ki te hapori. I tua atu i te whakarato wāhi a ēnei wāhanga mō te hunga ki te tūhonohono, ā, kia momoho ngā kararehe, i ētahi atu āhuatanga, ka āwhina hoki ki te whakaiti i ngā mōrea waipuke.

Ka whiriwhiria hoki te mōrea waipuke i roto i ngā whanaketanga Kāinga Ora katoa, te whakahaere i tētahi aromatawai mōrea huringa āhuarangi mō ā mātou kaupapa nui katoa.

Whiwhi mōhio mō te āhua o tā mātou hanga kāinga me ngā hapori tū pakari i roto i te āhuarangi

Te Hanga Ngātahi i Ngā Anamata Papai

E kore e taea e mātou ake ā mātou whāinga, nō reira ka tuitui taura here mātou me te Māori, ngā taumata katoa o te kāwanatanga, ngā pakihi, ngā whakahaere tūmataiti me ngā hapori. He tino hira ēnei pātuitanga ki tō mātou kaha ki te whakaputa otinga mō ngā tāngata o Aotearoa.

Kei te hōrapa mātou i ngā arawātea hangatanga puta noa i te ahumahi. I tua atu i te whai me te whakawhanake whenua 'reri ki te hanga', ka hokona atu e mātou ētahi ki ngā kaiwhakawhanake tūmataiti, kia taea anō hoki e rātou te whakarahi ake ngā putunga kāinga i roto i te awhe whare noho katoa.

Kei te whakamahi anō mātou i ngā utauta pērā i Ngā Kaupapa Whanaketanga Tauwhāiti (SDP) kia taea ai te tīmata ngā kaupapa whanaketanga ā-tāone nunui, matatini hoki/rānei, he nui ngā rangatira whenua i te nuinga o te wā. He mea hanga tēnei hātepe kia kōmakatia ngā mahi mahere, tūāhanga, whakamahinga whenua me ngā whakaritenga pūtea i te tuatahi, te āwhina ki te turaki i ngā tauārai e aukati ana i te anga whakamua o ngā kaupapa.

Whiwhi mōhio mō Ngā Kaupapa Whanaketanga Tauwhāiti 

Te mahi tahi ki te whakarato

I te mea ko mātou te mana whanaketanga ā-tāone a te kāwanatanga, kei runga i a mātou ki te whakamana (whakarato) i ngā kaupapa matua wā roa a te kāwanatanga mō ngā whanaketanga whare noho, ā-tāone hoki. Kei roto ēnei i te Tauākī Kaupapahere Kāwanatanga mō Te Whanaketanga Kāinga me te Pātāone (GPS-HUD).

Ko te matakitenga a te GPS-HUD kia noho ngā tāngata katoa i Aotearoa i roto i tētahi kāinga, hapori hoki e ū ai ō rātou hiahia me ō rātou wawata. Ko te matakitenga, me ngā whāinga matua e whā i raro i te GPS-HUD, he tino tata ki ērā i roto i tā mātou Rautaki Whanaketanga ā-Tāone.

Kua whakarārangihia e te kāwanatanga ngā wāhi kaupapa matua wā poto ake me ngā kaupapa mahi hei whakarite ka tutuki i a mātou ēnei putanga wā roa ake.

Kei roto i tēnei ko te Rārangi Kaupapa Tipu ā-Tāone (UGA), he kaupapa kāwanatanga whānui hei whakapai ake i te utu ngāwari o ngā kāinga mā te turaki i ngā tauārai ki te whakaratonga whenua me ngā tūāhanga, ā, kia whai wāhi ai ngā tāone ki te tipu whakarunga.

I raro i te UGA, e manakohia ana ka mahi tahi te kāwanatanga me ngā kaunihera me ngā iwi kia puta ai i ngā haumitanga ki ngā tūāhanga ngā hapori tāone honohono, momoho me te toitū. Kei ēnei pātuitanga, e mōhiotia ana ko Ngā Pātuitanga Tipu ā-Tāone, ko ētahi atu tari kāwanatanga me te arotahi ki ngā take pērā i te hanga mahere mokowā mō tētahi takiwā, tētahi aronga wā roa me te whakauruuru mō te whakamahi whenua, me te hanga mahere tūāhanga.

Ko Kāinga Ora tētahi o ngā hoa mahi ngātahi kei roto i tēnei kaupapa mahi, me ngā kaupapa e rārangi ana i roto i ā mātou wāhi kaupapa matua e pā ana ki te haumitanga.

Whiwhi mōhio anō mō te Tauākī Kaupapahere Kāwanatanga me te Whanaketanga Pātāone(external link)

Whiwhi mōhio anō mō te Rārangi Kaupapa Tipu ā-Tāone(external link)