Ngaahi Nofo‘anga ‘oku Tokoniá
‘Oku fakatahataha‘i ‘i he Ngaahi Nofo‘anga ‘oku Tokoniá ‘a e ngaahi fale nofo‘anga ‘oku fakapa‘anga ‘e he pule‘angá mo e ngaahi sēvesi tokoni ‘oku mātu‘aki fu‘u fiema‘u ki he tu‘unga lelei ‘a e mo‘ui ‘a e kakai mo e kāinga ‘oku nau nofo ‘i he ‘apí.
‘Oku fakaai ‘e he Ngaahi Nofo‘anga ‘oku Tokoniá ha ngaahi fale nofo‘anga mo ha tokoni mahu‘inga ma‘á e kakai ‘oku ‘i ai hanau faingata‘a‘ia fakae‘atamaí, kakai faingata‘a‘ia fakaesinó, kakai ‘oku nau tu‘u lavea ngofua ke nau nofo tukuhāusiá, kakai ‘oku ‘i ai ha‘anau ngaahi palopalema faka‘atamai, kakai kuo nau a‘usia ha fakamamahi ‘i ‘api, kau pōpula ‘oku nau toe foki ki he sōsaietí, mo ha ni‘ihi kehe ange.
Ko ha konga mahu‘inga ‘eni ‘o e solova‘anga fakaenofo‘anga ‘a Nu‘u Silá, pea ko ha tokanga tefito ia ki he Kāinga Ora.
Ko e ngaahi fale nofo‘anga nai ‘e 3,700 ‘a e Kāinga Ora ‘i he kotoa ‘o e fonuá ‘oku fakalele ia ‘e he ngaahi kautaha fale makehe ‘e 240 ki he Nofo‘anga ‘oku Tokoniá, ‘o tatau ai pē pe ko he Fale Nofo‘anga Fakataimi, pe ko e Nofo‘anga ma‘á ha Ngaahi Kulupu Fakakomiunitī.
Ko homau ngafa ‘i he Ngaahi Nofo‘anga ‘oku Tokoniá
Ke ola lelei ‘a hono fakahoko atu ‘o e Ngaahi Nofo‘anga ‘oku Tokoniá, ‘oku fengāue‘aki vā ofi ‘a e Kāinga Ora mo e ngaahi kautaha fakapa‘angá mo e ngaahi kautaha fale Nofo‘anga ‘oku Tokoniá.
‘Oku tu‘utu‘uni ‘e he Ngaahi Kautaha Fakapa‘angá pe ko e hā ‘a e ngaahi sēvesi te nau fakapa‘angá, ma‘a hai, pea ko hai te ne fakaai atu kinautolú. ‘Oku poupou atu ki ai ‘a e Kāinga Ora ‘o fakafou ‘i hono fakaai atu ‘o e ‘api ‘oku mau tuku atu ke nofo totongí pe lisí ‘o tatau ai pē ki ha Kautaha Fakapa‘anga pe ki ha kautaha fale kuo nau ‘osi fakapa‘anga. Ko e ngaahi fakatātā ‘o e Ngaahi Kautaha Fakapa‘angá ‘oku kau ki ai ‘a e Ara Poutama Aotearoa - Department of Corrections (Potungāue Pilīsoné), Whaikaha - Ministry of Disabled People (Potungāue ki he Kau Faingata‘a‘iá) pea mo e Te Manatū Whakahiato Ora - Ministry of Social Development (Potungāue ki he Fakalakalaka Fakasōsialé).
Palani Fakataumu‘a-Pau ki he Ngaahi Nofo‘anga ‘oku Tokoniá
Kuo fa‘u ‘e he Kāinga Ora ha Palani Fakataumu‘a-Pau ki he Ngaahi Nofo‘anga ‘oku Tokoniá, ‘a ia ‘okú ne ‘oatu ai ki he‘emau kau ngāué ha taumu‘a pau ‘i he tupulaki mo e nga‘unu atu ‘a ‘emau tokonaki ‘o e ngaahi Fale Nofo‘anga Fakataimí mo e Nofo‘anga ma‘á ha Ngaahi Kulupu Fakakomiunitií ma‘á e kakai mo e ngaahi fāmili ‘oku vivili ‘a ‘enau fiema‘ú.
Lau ha fakanounou ‘o e Palani Fakataumu‘a-Paú [PDF, 1.3 MB].
Fale Nofo‘anga Fakataimi
‘Oku fakaai ‘e he Ngaahi Fale Nofo‘anga Fakataimí ha nofo‘anga taimi nounou ma‘á e kakaí mo honau fāmilí/kāingá ‘oku ‘i ai ha‘anau fiema‘u fale nofo‘anga fakavavevave, fakataha mo ha ngaahi sēvesi tokoni ke tokonia kinautolu ke feau ‘a ‘enau ngaahi fiema‘ú, kau ai ‘a e ngaahi sēvesi ‘a e Work and Income, fale‘i ki hono fakapotopoto‘i ‘o e pa‘angá mo e ngaahi sēvesi ki he mo‘ui leleí.
Ko e Ngaahi Fale Nofo‘anga Fakataimí ko ha hala fakakavakava atu ia ‘i he vaha‘a ‘o e nofo‘anga ‘oku si‘i ange ai ‘a e malu ‘a e nofó ‘o hangē ko e nofo‘anga fakavavevave ‘i he ngaahi mōtelé pe ko e nofo mo ha ngaahi kaungāme‘a pe fāmili, pea mo e nofo‘anga malu ange ‘i he lele-lōloá.
‘Oku lisi atu ‘e he Kāinga Ora ‘a e ngaahi ‘api ki he ngaahi kautaha fale pau fa‘ahi fika tolu ki he Ngaahi Fale Nofo‘anga Fakataimí, ‘a ia ‘oku ‘i ai ‘a ‘enau aleapau mo e Te Tūāpapa Kura Kāinga - Ministry of Housing and Urban Development (Potungāue ki he Nofo‘angá mo e Ngaahi Langa Fakalakalaka ‘i he Feitu‘u ‘i Koló pe HUD).
Vakai pe ko e hā ‘a e lahi ‘o e ngaahi ‘api ‘a e Kāinga Ora ‘oku ‘i he‘emau ngaahi Fale Nofo‘anga Fakataimí.
Te ke lava ‘o ma‘u atu ha fakamatala lahi ange fekau‘aki mo e Fale Nofo‘anga Fakataimí ‘i he uepisaiti ‘a e HUD(external link).
Hoko ko ha Kautaha Fale Nofo‘anga Fakataimi
Kapau ‘oku mou fie fakaai ha ngaahi sēvesi Fale Nofo‘anga Fakataimi, vakai ki he uepisaiti ‘a e HUD(external link) ki he fakamatala fekau‘aki mo e founga ki he tohi kolé.
Nofo‘anga ma‘á ha Ngaahi Kulupu Fakakomiunitī
‘Oku fakaai ‘e he Nofo‘anga ma‘á ha Ngaahi Kulupu Fakakomiunitií ha nofo‘anga fakakomiunitī ma‘á e kakai ‘oku ‘i ai hanau ngaahi fiema‘u pau pea fa‘a fihi ‘i he taimi lahi, ‘o tatau ai pē pe ‘oku nau nofo ‘i ai pe ‘ikai. ‘E lava ke kau ki heni ‘a e:
- kakai ‘oku nau puke faka‘atamai
- kakai ‘oku ‘i ai hanau ngaahi faingata‘a‘ia fakasino mo e/pe faka‘atamai
- kakai ‘oku nau ngāue‘aki ha ngaahi faito‘o kona pe ma‘unimā kinautolu ‘e ha ngaahi tō‘onga ‘oku fakatu‘utāmaki ki he mo‘uí (addictions)
- kakai ‘oku nau fiema‘u ha feitu‘u ke nau hūfanga ki ai
- ngaahi fāmili ‘oku nau fiema‘u ha fale nofo‘anga fakavavevave
- fānau/to‘utupu ‘oku nau tu‘u lavea ngofua
- tokoni ma‘á e ngaahi fāmilí (hangē ko e Plunket, Barnardos, Tamariki Ora, patisetí).
‘Oku tuku atu ke nofo totongi pe lisi fakahangatonu atu ‘e he Kāinga Ora ‘a e ngaahi ‘apí ki he ngaahi kautaha fale pau fa‘ahi fika tolu ki he fakaai Nofo‘anga ma‘á ha Ngaahi Kulupu Fakakomiunitií. ‘Oku filifili tokanga ‘a e ngaahi ‘apí ke nau fakalato ‘a e ngaahi fiema‘u ‘a e Kautaha Falé mo ‘enau kau kasitomaá, pea ‘i he taimi ‘e fiema‘u aí, ‘e fakahoko ‘e he Kāinga Ora ha ngaahi fakalelei ke fakapapau‘i ‘oku fakakakato ‘e he ‘apí ‘a e ngaahi me‘a ‘oku fiema‘ú.
‘Oku laka hake ‘i he vaeua ‘o e ngaahi ‘api ‘oku mau fakaai atú ko ha ngaahi ‘api loki mohe 1-, 2- mo e tolu, pea ko e toengá ko ha ngaahi fale loki mohe 4-, 5- mo lahi hake ai. Ko e ‘api lahi taha ‘oku mau fakaai atu ki he Nofo‘anga ma‘á ha Ngaahi Kulupu Fakakomiunitií ‘oku loki mohe ‘e 18.
Vakai pe ko e hā ‘a e lahi ‘o e ngaahi ‘api ‘a e Kāinga Ora ‘oku ‘i he‘emau ngaahi fale Nofo‘anga ma‘á ha Ngaahi Kulupu Fakakomiunitií.
Hoko ko ha kautaha ki hono tuku atu ‘o ha Fale Nofo‘anga ma‘á ha Ngaahi Kulupu Fakakomiunitī
Ko e ngaahi kautaha ‘oku ‘atā ki aí ‘e lava ke nau tohi kole fakahangatonu ki he Kāinga Ora ke nau hoko ko ha Kautaha Fale Nofo‘anga ma‘á ha Ngaahi Kulupu Fakakomiunitī ‘i ha ‘api ‘o e Kāinga Ora. ‘Oku mau tuku atu ‘a e ngaahi falé fakatatau ki he pa‘anga mo e ngaahi ma‘u‘anga tokoni ‘oku mau ma‘ú. Ke ‘atā atu ke tohi kole ki ha ‘api, kuo pau ki he ngaahi kulupú ke:
- fakapa‘anga kinautolu ‘e ha kautaha fakapule‘anga ‘e taha ke nau fakahoko atu ha ngaahi sēvesi
- ‘osi laiseni, ‘ātita‘i mo muimui‘i kinautolu ‘e ha kautaha fakapule‘anga ‘e taha ke nau fakahoko atu ‘a e ngaahi sēvesí
- ko ha kautaha tokoni ‘ofa kuo lēsisita, sosaieti pe sino ngāue fakalao (ko e fakatātaá, kautaha fakapisinisi kuo lēsisista) mo e;
- ‘oku ‘i ai ha‘á ne pa‘anga fe‘unga ke ne fakalele‘aki ‘a ‘ene ngāué peá ne lava ‘o totongi ‘a e tu‘unga totongi nofo ‘i he māketí, pea ‘i ai ha‘á ne fa‘unga pule mo e founga pule‘i ‘oku taau ki heni ke poupou ki he sēvesí.
Ko e ngaahi kulupu ‘oku nau fakaai ‘a e ngaahi Fale Nofo‘anga Fakataimí ‘a ia ‘oku fakapa‘anga ‘e he Ministry of Housing and Urban Development pe ko e Department of Corrections ‘oku ‘ikai ke nau ‘atā atu kinautolu ia ki ha ‘api Nofo‘anga ma‘á ha Ngaahi Kulupu Fakakomiunitī.
Ke lēsisita ho‘o fiema‘ú mo kimautolu pe ‘ilo lahi ange fekau‘aki mo e ngaahi makatu‘unga ki he ‘atā ki aí, telefoni mai kiate kimautolu ‘i he 0800 801 601.
Ko ‘emau Ngaahi Kautaha Tokonaki Nofo‘anga Ma‘á e Ngaahi Kulupu Fakakomiunitií
Kapau ‘oku mou totongi nofo pe ‘oku mou lisi ha ‘api ki ha kulupu fakakomiunitī meiate kimautolu, ‘oku ‘oatu ‘i he konga ko ‘ení ha fakamatala ‘oku kaunga atu kiate kimoutolu.
Liliu ‘i he ngaahi tūkungá
Ko e ngaahi kulupu ‘oku nau lisi atu pe totongi nofo ‘i he ngaahi ‘api ki he Nofo‘anga ma‘á ha Ngaahi Kulupu Fakakomiunitií ‘oku nau fatongia‘aki ‘a hono fakahoko atu ki he Kāinga Ora fekau‘aki mo ha fa‘ahinga liliu kuo hoko ‘i honau tūkungá, ko e lelei tahá ke fakahoko mai ‘eni ‘i ha taimi lahi kimu‘a ‘i ha hoko ‘a ha fa‘ahinga liliu. Ko ha liliu ‘i he ngaahi tūkungá ki ha Kulupu ‘e lava ke ne uesia ai ‘a ‘enau ‘atā atu ki ha ‘api CGH, faipau ki he ngaahi aleapaú, tokoni ki he totongi nofó mo e ngaahi fatongia ‘i he malumalu ‘o ho‘omou aleapau fakapa‘angá. ‘E ala kau ki heni ‘a e:
- ngaahi liliu ki he ngaahi aleapau fakapa‘angá
- liliu ki he sēvesí
- liliu ki he kulupú
- ngaahi liliu ki he ngaahi ma‘u‘anga pa‘angá
- ngaahi liliu ‘i he kau kasitomaá
- ngaahi liliu ki he ngaahi fiema‘u ki he ‘apí
Kapau ‘oku ‘i ai ha ngaahi liliu ki ha Nofo‘anga ma‘á ha Ngaahi Kulupu Fakakomiunitī ‘oku ‘amanaki ke hoko mai ‘i he kaha‘u vave maí, pe ko ha ngaahi liliu kuo ‘osi hoko, kātaki ‘o fetu‘utaki mai kiate kimautolu ‘i he fika 0800 801 601 ke fai ha talanoa ki ai.
Polokalama Tokoni ki he Totongi Nofó (Rent Support Scheme)
Ko e ngaahi sēvesi ‘oku nau fakaai ha tokoni ma‘á ha kakai ‘i ha ngaahi tu‘unga tauhi ‘oku nofo ai ha tokotaha tauhi ‘i he ‘apí, ngaahi sēvesi ki he fāmilí, uelofeá mo e mālōlō fakataimi meí he tauhí (respite) (‘o tatau ai pē pe ‘oku nofo ‘a e tokotaha tauhí ‘i he ‘apí pe ‘ikai), te nau ala ‘atā ke ma‘u atu ‘a e Tokoni ki he Totongi Nofó. Ko e mahu‘inga ‘o e pa‘anga tokoní, pea mo e kakai te nau lava ‘o ma‘u atu iá, ‘e fakatefito ia ‘i he fa‘ahinga sēvesi ‘oku fakahoko atú.
‘Oku fakataumu‘a ‘a e polokalamá ke poupou atu ki he ngaahi kulupu fakakomiunitī ‘oku nau lava ‘o fakahaa‘i mei he‘enau pa‘anga hū maí ‘oku ‘ikai ke nau lava ‘o totongi ‘a e tu‘unga totongi nofo ‘i he māketí ‘oku ala totongi ki he ‘api ‘oku nau totongi meiate kimautolú. ‘Oku kau ki heni mo e pa‘anga hū mai meí he ngaahi ma‘u‘anga pa‘anga ko ‘ení:
- ngaahi aleapau mo ha kautaha fakapule‘anga ‘oku fakataumu‘a pau ki he totongi nofó
- ngaahi totongi ‘oku nau tānaki atu ki he totongi nofo ‘a e kau nofo totongí mo e/pe kau faka‘aonga‘i ‘o e sēvesí
- ngaahi foaki ‘ofa pe ngaahi pa‘anga tokoni fakapatonu ki he totongi nofó.
‘Oku ‘i ai ‘a e ‘amanaki atu ‘e ngāue atu ‘a e kulupú ke nau a‘usia ‘a hono totongi ‘o e tu‘unga totongi nofo ‘i he māketí ki he ngaahi ‘api ‘oku nau totongi meiate kimautolú, he ko e Polokalama Tokoni ki he Totongi Nofó ‘oku ‘ikai ko ha solova‘anga ia ki he lele-lōloá.
‘Oku ‘ikai ma‘u atu ‘a e tokoni ki he totongi nofó ia ki he:
- Ngaahi sēvesi nofo‘anga fakataimi ‘a ia ‘oku fakapa‘anga ‘e he Potungāue ki he Fakalakalaka Fakasōsialé pe ko e Potungāue ki he Nofo‘angá mo e Langa Fakalakalaka ‘i he Feitu‘u ‘i Koló (ko e ngaahi sēvesí ni ‘oku ‘ikai foki ke nau ‘atā atu kinautolu ia ki ha Fale Nofo‘anga Ma‘á ha Ngaahi Kulupu Fakakomiunitī).
- Ngaahi sēvesi ‘oku nau fakahoko atu ha tokoni ma‘á e kakai ‘oku nau nofo pē ‘iate kinautolu ‘o ‘ikai toe fakafalalá.
- Ko e ngaahi fakamole ki hono fakaai ‘o ha feitu‘u ‘ōfisi pe nofo‘anga ki ha tokotaha ngāue (staff accommodation).
Ko e Tokoni ki he Totongi Nofó ‘oku ‘ikai ko ha solova‘anga taimi-lōloa ia pea ‘oku ‘i ai ‘a e ‘amanaki atu ‘e ngāue atu ‘a e Kulupú ke nau a‘usia ‘a hono totongi ‘o e tu‘unga totongi nofo ‘i he māketí ki he ngaahi ‘api ‘oku nau totongi meiate kimautolú.
‘Oku pau ke toe vakai‘i ‘a e ngaahi tokoni ki he totongi nofó (rent support) ‘i he taimi ‘oku liliu ai ho ngaahi tūkungá, koe‘uhí ‘e lava ke uesia ‘e he me‘á ni ‘a ho tu‘unga ‘atā ki aí. ‘Oku mau taumu‘a ke vakai‘i fakata‘u ‘eni mo koe.
Ke ‘ilo lahi ange, telefoni ki he senitā sēvesi ‘a e Kāinga Ora ‘i he fika 0800 801 601.
‘Oku tu‘o fiha nai ‘a hono fiema‘u ‘o e tohi kole ki he Tokoni ki he Totongi Nofó (Rent Support)?
‘Oku fiema‘u ha tohi kole kuo ‘osi fakafonu ki he Tokoni ki he Totongi Nofó, kau ai mo e ngaahi me‘a fakapepá kakato, ke fakahū ‘i he taimi ko ia kuo hoko ai ha liliu ki ha ngaahi tūkunga ‘o ha kulupu, kau ai ha fakapa‘anga pe ko hano fakahoko atu ‘o ha sēvesi. ‘Oku mau taumu‘a ke vakai‘i fakata‘u ‘eni mo koe. Ko ha ngaahi konituleki aleapau fakapa‘anga (funding contracts) ‘oku ‘omai ko ha konga ia ‘o ha tohi kole kuo pau ke fakahaa‘i ai ‘a e fakakātoa ‘o e lahi ‘o e konitulekí.
‘Oku ‘atā atu ‘a e ngaahi sēvesi Independent Living (Nofo ‘oku ‘Ikai Tokonia) ki he Tokoni ki he Totongi Nofo?
‘Ikai, he ko e kakai ko ia ‘oku tokonia ke nau nofo ‘o ‘ikai toe fakafalalá ‘o si‘is‘i ‘a e tokoni ‘oku nau ma‘ú, ‘oku nau ‘atā atu kinautolu ki ha ngaahi totongi fakakonga (subsidies) ki he nofo‘angá, hangē ko e Accommodation Supplement (Totongi Fakakonga ‘o e Nofo‘angá). ‘E lava ‘e he Potungāue ki he Fakalakalaka Fakasōsialé (Ministry of Social Development pe MSD) ‘o vakai‘i pe ‘oku ‘atā atu ‘a ho‘omou kau faka‘aonga‘i ‘o e ngaahi sēvesí ki ha ngaahi totongi nofo‘anga fakakonga kehe.
‘E lava ‘e he ngaahi kautaha fakahoko ngāué ‘o kole ha Tokoni ki he Totongi Nofó ki he ngaahi sēvesi nofo‘anga fakataimi ‘oku fakapa‘anga ‘e he Potungāue ki he Fakalakalaka Fakasōsialé pe ko e Potungāue ki he Nofo‘angá mo e Langa Fakalakalaka ‘i he Feitu‘u ‘i Kolo (Ministry of Housing and Urban Development)?
‘Ikai, ‘oku ‘ikai ‘atā atu ‘a e ngaahi sēvesi nofo‘anga fakataimi ia ‘oku fakapa‘anga ‘e he Potungāue ki he Fakalakalaka Fakasōsialé pe ko e Potungāue ki he Nofo‘angá mo e Langa Fakalakalaka ‘i he Feitu‘u ‘i Koló ki he Tokoni ki he Totongi Nofó pe ko e Nofo‘anga Ma‘á ha Ngaahi Kulupu Fakakomiunitī. Ki ha fakamatala lahi ange, kātaki ‘o fetu‘utaki ki ho‘o Tokotaha Tokanga‘i ‘o e Ngaahi Konituleki Aleapau Fakapa‘angá (Funding Contracts Manager).
Ko e hā ‘a e me‘a ‘oku mau fakakaukau‘i ‘i he taimi ‘oku mau fika‘i ai ‘a e Tokoni ki he Totongi Nofo?
Fakatefito pē ‘i he sēvesi ‘oku fakahoko atú, ‘oku ‘i ai ‘a e ngaahi mo‘oni‘i me‘a ke fakakaukau‘i ‘i he taimi ‘oku mau fika‘i ai ‘a e Tokoni ki he Totongi Nofó:
- Fakapa‘anga ‘a e pule‘angá ‘oku ma‘u atu ki he totongi nofó;
- Totongi oku fakahoko ‘e kinautolu ‘oku nau faka‘aonga‘i ‘a e sēvesí;
- Ngaahi foaki ‘ofa mo e ngaahi pa‘anga tokoni fakapatonu ki he totongi nofó;
- Ko e lahi ‘o e ngaahi loki mohe ‘i he ‘apí;
- Ko e tokolahi ‘o kinautolu ‘oku nau faka‘aonga‘i ‘a e sēvesí; pea mo e
- Lahi ‘o e ngaahi loki mohe ‘oku ngāue‘aki ko ha ‘ōfisi pe nofo‘anga ‘o ha kau ngāue.
‘Oku fakakau mo e ngaahi loki mohe ‘oku ngāue‘aki ko ha ‘ōfisi pe nofo‘anga ‘o ha kau ngāue ‘i he Tokoni ki he Totongi Nofo?
Kapau ko ho‘o aleapau mo kimautolú ke tuku atu ha ngaahi sēvesi tauhi ‘o nofo ‘a e tokotaha ngāué ‘i he ‘api nofo‘angá (residential services), ko e ngaahi loki mohe ko ia ‘oku ngāue‘aki ki ha nofo‘anga ‘o ha kau ngāué pe ko ha ‘ōfisí ‘e ‘ikai fakakau ia ‘i hono lau ‘o e lahi fakakātoa ‘o e ngaahi loki mohé ‘i he taimi ‘oku mau fika‘i ai ‘a e lahi ‘o e Tokoni ki he Totongi Nofó
Kapau ko ho‘o aleapau mo kimautolú ke fakaai atu ha ngaahi sēvesi tauhi ‘o ‘ikai nofo ‘a e tokotaha ngāué ‘i he ‘api nofo‘angá (non-residential services), ‘e ‘ikai lava ke nofo ha taha ‘i he ‘apí. ‘Oku fika‘i ‘a e Tokoni ki he Totongi Nofó ‘o ngāue‘aki ‘a e fakapa‘angá, ngaahi foaki ‘ofá mo e ngaahi totongi ‘oku fakahoko ‘e he tokotaha faka‘aonga‘i ‘o e sēvesí ki he totongi nofó. ‘Oku ‘ikai fakakau ki ai ‘a e lahi ia ‘o e ngaahi loki mohe ‘i he ‘apí.
Ko e hā ‘a e fakamatala te u ngāue‘aki ke ‘oatu ‘a e mahu‘inga totonu ‘o e totongi nofo ‘oku mau ma‘u?
Kātaki ‘o sio ki he totongi nofo totonu na‘á ke ma‘u atu mei ho‘o kau faka‘aonga‘i ‘o e sēvesí ki he ta‘u fakapa‘anga kimu‘a aí. Te ke lava leva ‘o ngāue‘aki ‘a e mahu‘inga ko ‘ení ke fakafuofua‘i ‘a e lahi ‘o e totongi nofo ‘e ma‘u atu ‘i he ta‘u ka hokó.
Ko e hā ‘a e lōloa ‘o e vaha‘a taimi ‘oku fiema‘u ki he ngaahi ‘akauni kuo ‘osi ‘ātita‘i?
Ko e ngaahi ‘akauni kuo ‘osi ‘ātita‘i ‘oku ‘omaí ‘oku totonu ko e ‘akauni ia ki ho‘o ta‘u fakapa‘anga na‘e toki ‘osí he ko e fakamatala fakamuimui tahá ‘eni.
‘Oku anga fēfē ‘a ‘eku ‘oatu ‘a e mahu‘inga ‘o e fakapa‘anga fakauike ki he totongi nofo meí he Pule‘angá kapau ‘oku ‘ikai fika tatau ‘a e fiká ia ki he tokotaha faka‘aonga‘i sēvesi takitaha?
Kātaki ‘o ‘omai ha fika ‘o e faka‘avalisí. Ko e mahu‘inga ko ‘ení ‘e fakatefito ia ‘i ha totongi nofo na‘e ma‘u mai mei ho‘o konituleki aleapau fakapa‘angá.
‘Oku ‘ikai ‘asi ‘i he‘eku konituleki aleapau fakapa‘angá ‘a ‘aku pe ko e hā ‘a e mahu‘inga pau ki he totongi nofó. Ko e hā ‘a e me‘a te u ngāue‘aki?
‘Oku hā mahino ‘i he ngaahi konituleki ia ‘e ni‘ihi ‘a e mahu‘inga ‘o e totongi nofó, ka ‘oku mau ‘ilo‘i ‘oku ‘ikai ke hoko tatau ‘eni ki he ngaahi konituleki kotoa pē. ‘E fiema‘u ke ke talanoa mo ho‘o kautaha fakapa‘angá ke ‘ilo‘i ‘a e mahu‘inga totonu ki he totongi nofó. Kapau ‘oku ‘ikai ai pē ke ke lava ‘o fika‘i pe ko e fiha pau ‘a e mahu‘inga ‘o e totongi nofó, ‘oku mau fokotu‘u atu ke ke sio ki he ta‘u na‘e toki ‘osí ke fika‘i mei ai pe ko e fiha ‘a e fakapa‘anga na‘e totongi ki he nofó. Te ke lava leva ai ‘o ‘omai ha fakafuofua ki he mahu‘inga ‘o ho‘o fakapa‘anga meí he Pule‘angá ‘e fakakau ki he totongi nofó ‘i he ta‘u lolotongá.
Ko ‘eku konituleki ‘a ‘aku ki he mo‘ui leleí ‘oku totongi faka‘aho ia ‘o lau ‘a e ngaahi mahu‘inga kehekehe ki he tu‘unga ‘o e ngaahi fiema‘ú. ‘E anga fēfē ha‘á ku fika‘i ‘a e mahu‘inga ko ‘ení ki he‘eku tohi kole ki he Tokoni ki he Totongi Nofo?
Fika‘i ‘a e konga ki he totongi nofó ‘o e tu‘unga totongi faka‘ahó, ki he tokotaha faka‘aonga‘i sēvesi takitaha. Ko e fika fakakātoa ki hení ko e fika ia te ke ngāue‘aki ‘i ho‘o tohi kole ki he Tokoni ki he Totongi Nofó. Kapau ‘oku ‘i ai ha‘o fakamatala meí he ta‘u ne toki ‘osí ki he lahi na‘á ke ma‘u atu ‘i he totongi nofó, te ke toe lava foki ‘o ngāue‘aki ‘eni ke tokoni ki hono fika‘i ‘o e lahi ‘okú ke pehē ko e konga ia ki he totongi nofó ‘i he ta‘u hono hokó.
‘Oku mau ma‘u ha Residential Support Subsidy (Totongi Fakakonga ki he Tokoni ki he Tauhí ki ha Tokotaha Tauhi ‘oku Nofo ‘i he ‘Apí) meí he Potungāue ki he Fakalakalaka Fakasōsialé ki he ni‘ihi ‘o ‘emau kau kasitomaá. ‘Oku anga fēfē ha‘amau ‘ilo‘i pe ko e fiha ‘i he totongi fakakongá ‘oku totongi atu ki he totongi nofo?
Ko e Residential Support Subsidy ‘oku fakataumu‘a ia ke totongi ‘a e nofo‘anga mo e ngaahi fakamole ‘oku hoko ma‘a ho‘o tokotaha kasitomaá, mei he‘ene vahe penefití. ‘E ma‘u atu ‘e ho‘o kasitomaá ha vahe fakafo‘ituitui (personal allowance) meí he Potungāue ki he Fakalakalaka Fakasōsialé. ‘E fiema‘u ke mou fakahā mai ‘a e lahi ‘o e Residential Support Subsidy ‘oku mou ma‘u atu ‘o fakafofonga‘i ‘a ho‘omou kau kasitomaá pe ko e lahi ‘o e totongi nofo pe totongi nofo fakatokolahi (board) ‘oku mou ‘eke mei ho‘omou kau kasitomaá. Ki ha fakamatala lahi ange fekau‘aki mo e Residential Support Subsidy, kātaki ‘o vakai ki he uepisaiti ‘a e Ministry of Social Development.
Ko e hā ‘a e ngaahi pepa ‘oku fiema‘u ‘i he taimi ‘oku ‘ikai malava ai ‘o fakakakato ‘a e totongi nofo fakauike ‘i he māketi?
Fakataha mo e ngaahi pepa kuó ke ‘osi ‘omai ki he fakapa‘angá mo e ngaahi patisetí, ‘e toe fiema‘u foki ke mou ‘omai ha ngaahi fa‘ahinga palani ‘oku mou ma‘u ki hono hiki hake ‘o ho‘omou fakapa‘angá pe pa‘anga hū maí, ‘o hangē ko ha feinga pa‘anga pe ‘eke totongi fakalahi meí he kau kasitomaá. ‘Oku totonu foki ke mou toe fakahā ‘a e (ngaahi) tu‘unga ‘o ho‘omou ngaahi fakamole kehé.
Kapau ‘oku ‘i ai ha‘amou toe fa‘ahinga fehu‘i lahi ange, kātaki ‘o fetu‘utaki ki ho‘omou Supported Housing Regional Lead (Tokotaha Taki Fakavahe ki he Ngaahi Nofo‘anga ‘oku Tokoniá) ‘i he 0800 801 601 pe ‘īmeili mai kiate kimautolu.
Kuo fakafo‘ou ‘a e peesí: 25 Sānuali 2024