Pa‘anga Tokoni ki hono Fakavave‘i ‘o e Langa Fale Nofo‘angá (Housing Acceleration Fund)

‘I Mā‘asi 2021 na‘e fakahā ai ‘e he Pule‘angá ‘a e Pa‘anga Tokoni ki hono Fakavave‘i ‘o e Langa Fale Nofo‘angá (HAF) ko e $3.8 piliona, ko ha ngaahi polokalama ngāue fakahokohoko ‘oku taumu‘a ke hiki‘i hake ‘a e lahi ‘o e ngaahi fale nofo‘anga ‘oku ma‘ú pea mo fakalelei‘i ‘a e tu‘unga ma‘ama‘a ‘o e ngaahi ‘apí ke lava ‘o fakatau ‘e he kau fuofua fakatau ‘apí mo e kau nofo totongí, ‘aki ‘a hono:

• faka‘atā ha ngaahi konga kelekele lahi ange ki he langa fale nofo‘angá, tautautefito ki he ngaahi feitu‘u ofi ki he ngāué, founga fefononga‘aki fakatokolahí, pea mo e ngaahi nāunau fakamānakó;
• faitokonia ‘o hono fakaai atu ‘o e ngaahi nāunau ‘oku fiema‘u ki he langa ko iá; pea mo hono
• faitokonia ‘a hono tuku atu ‘o ha ngaahi fa‘ahinga fale nofo‘anga tuifio (ke fakatau ‘o ma‘u pea mo nofo totongi) ‘a ia ‘oku ma‘ama‘a fe‘unga ma‘á e ngaahi fāmili ‘oku tu‘unga mā‘ulalo ki he lotoloto ‘a ‘enau pa‘anga hū maí.

Ko e HAF ‘oku ‘ikai ‘uhinga ia ke fakahoko ‘e he pule‘angá ‘a e me‘a kotoa pē ‘iate ia pē. ‘Okú ne tukupā ke langa hake ‘a hono ngaahi vā fengāue‘aki lolotonga ‘i he ngaahi feitu‘u ‘i koló mo e ngaahi vāhengá, pea mo e kaungā ngāue mo e pule‘anga fakakoló, sekitoa taautahá, iwi mo e Kakai Maulí, pea mo e sekitoa ‘ikai-fakataumu‘a-ki-ha-tupú ke fakalato ‘a e ngaahi fiema‘u fale nofo‘anga ‘a Nu‘u Silá.

Ngaahi konga ki he Kāinga Ora ‘o e HAF

‘Oku ‘i ai ‘a e ngafa tefito ‘o e Kāinga Ora ‘i hono fakahoko ‘o e ngaahi konga mahu‘inga ‘o e HAF. Ko e ngaahi me‘á ni ko e:

Ngaahi Polōseki Lalahí (Large Scale Projects pe LSPs)
‘Oku mau fakahoko atu ha ngaahi polōseki lalahi (LSPs) ‘e nima ‘i ‘Okalani - ‘i Mt Roskill, Māngere, Tāmaki, Northcote mo Oranga pea mo e taha ‘i Porirua Hahake (Eastern Porirua). Ko ha ngaahi polōseki toe langalanga fo‘ou ‘eni te nau fakalelei‘i ‘a e ngaahi ola ‘i he ngaahi tūkui kaungā‘apí mo fakaai atu ha ngaahi faingamālie ki hono fakapupupupu ‘o e nofó ‘i ha ngaahi feitu‘u fakataumu‘a pau.

Ko hono hiki‘i hake ko ia ‘o e ‘inivesi ‘i he LSPs ‘o fakafou ‘i he HAF ‘okú ne fakavave‘i ai ‘a e tu‘unga vave mo e lahi ‘o hono tuku atu ‘o e ngaahi fale nofo‘anga ‘i he ngaahi langa fakalakalaká ni pea ‘okú ne faka‘atā hake ai ha ngaahi faingamālie ki ha ngaahi fale nofo‘anga fakalahi ‘i he ngaahi konga kelekele takatakai aí.

Pa‘anga ki hono Fakavave‘i ‘o e Ngaahi Ngāue Lalahí (Infrastructure Acceleration Fund pe IAF)
Ko e IAF ko ha pa‘anga tokoni ia ke fe‘auhi tohi kole ki ai ki he ‘inivesi ‘i hono fakaai ‘o e nāunau ke poupou ki hono tokonaki ‘o e ngaahi fale nofo‘anga fo‘ou ‘oku ma‘ú ‘i he kotoa ‘o Aotearoa.  ‘Oku taumu‘a ‘a e IAF ke hiki‘i hake ‘a e vave mo e lahi ‘o hono tuku atu ‘o e ngaahi fale nofo‘angá ‘aki ‘a ‘ene tokoni ke fakapa‘anga ‘a e ngaahi nāunau ‘oku fiema‘u ki he ngaahi langa fakalakalaká.  Ko e IAF ko ha founga ngāue ia ‘oku fe‘au‘auhi ‘a e tohi kole ki aí ‘a ia ‘oku fa‘ufa‘u ke ‘ilo‘i mo fili mei ai ‘a e ngaahi polōseki ki hono fakapa‘anga ‘o e ngaahi ngāue lalahí.  Koe‘uhí ke fakapapau‘i ‘oku ma‘u ‘a e ola lelei tahá meí he IAF, ko e ngaahi feitu‘u ko ia ‘oku ‘i ai ha ngaahi faingatāmaki ‘i he ngaahi nāunau ngāue lalahí pea ‘oku nau fehangahangai mo e fiema‘u lahi taha ki he ngaahi fale nofo‘anga ‘oku ma‘ú mo e ngaahi palopalema ki he tu‘unga ma‘ama‘a ‘a e ngaahi ‘apí, ‘e fakamu‘omu‘a kinautolu, kae lolotonga iá ‘oku kei fakapapau‘i pē ‘oku kei malava pē ke kei ma‘u atu ‘e ha ngaahi polōseki tu‘unga lelei meí ha tapa pē ‘o Nu‘u Sila, ha fakapa‘anga.

Lau ha fakamatala lahi ange fekau‘aki mo e IAF, kau ki ai mo e ngaahi makatu‘unga ki hono fakafuofua‘i ‘o e ola ‘o e pa‘anga tokoni ke fe‘auhi tohi kole ki aí pea mo e founga ‘o hono fakahū atu ‘o ha Ngaahi Fakahā ‘o e Fie Kau Ki Aí (Expressions of Interest),

Ngaahi polokalama ngāue ‘oku kaungā fakahoko fakataha

‘Oku kaungā fakahoko ‘a e HAF mo ha ongo polokalama ngāue ‘e ua na‘e fakahā ‘i Mā‘asi

Polokalama ‘a e Kāinga Ora ki he Kelekelé
‘Oku kaungā fakahoko fakataha ‘a e HAF mo e Polokalama ‘a e Kāinga Ora ki he Kelekelé, ‘a ia ‘oku fakafou ai ha pa‘anga fakalahi ‘e $2 piliona ‘oku ‘atā atu ki he Kāinga Ora ke ne fakatau mai ai mo langa fakalakalaka hake ha kelekele ‘i ha ngaahi feitu‘u tokamu‘a ke hiki‘i hake ai ‘a e lahi ‘o e ngaahi fale nofo‘anga ‘oku ma‘ú pea fakalelei‘i ai mo e tu‘unga ma‘ama‘a ‘o e ngaahi ‘apí.

Pa‘anga Tokoni ki he Ngaahi Nofo‘anga Ma‘ama‘á (Affordable Housing Fund)
Kuo afe‘i hake ‘o toe fakataumu‘a fo‘ou ‘a e pa‘anga ‘e $350 miliona ki he Pa‘anga Ngāue ki he Langa Fale Nofo‘angá (Residential Development Response Fund), ‘a ia na‘e fuofua fokotu‘u ke poupou atu ki he tafa‘aki fakangāue ki he langá ‘i he lolotonga ‘o e Covid-19, ke poupou ki hono tuku atu ‘o ha ngaahi fili ki ha ngaahi fale nofo‘anga ma‘ama‘a ange ki he nofo totongí mo e ma‘u ‘apí.

‘E tokanga taha ‘a e Pa‘anga Tokoni ki he Ngaahi Fale Nofo‘anga Ma‘ama‘á ki hono hiki‘i hake ‘o hono tuku atu ‘o e ngaahi fale nofo‘anga ma‘ama‘á (nofo totongí mo e ma‘u ‘apí) ‘i he ngaahi kelekele ‘oku ma‘u ‘e he iwi mo e ngaahi kulupu Maulí, ngaahi kōsilió, ngaahi kulupu fakakomiunitií pea mo e ngaahi kautaha langa fakalakalaka fakataautahá, ‘o fakafou ‘i he kau mai ‘a e Kalauní ki hono kaungā fua ‘o ha ngaahi fakamole mo ha ngaahi me‘a ‘e ala matu‘utāmaki (risk) ‘e ni‘ihi.