Tu‘unga mo‘ui lelei mo e malu mo e hao ‘a e kau nofo totongí
Ko e mo‘ui lelei mo e tu‘unga malu mo e hao ‘a ‘emau kau nofo totongí, kau konituleki monomonó mo e kau ‘a‘ahi ki he ‘emau ngaahi ‘apí ‘oku mahu‘inga kiate kimautolu.
‘I he taimi ‘e ni‘ihi ‘e lava ke fu‘u vela, fu‘u momoko pe fu‘u lahi ‘a e hauhau ‘i he ‘ea ‘i hotau ngaahi ‘apí – pea ko e ngaahi me‘a kotoa ko ‘ení ‘e lava ke ne uesia ‘etau mo‘ui leleí. Ko ha ngaahi tokoni ‘eni ke tauhi ai ke mo‘ui lelei tatau ai pē pe ko e hā ‘a e tu‘unga ‘o e ‘eá.
‘Oku ‘i ai ‘a e ngaahi polokalama ‘a e Kāinga Ora ke tokoni‘i ‘emau kau nofo totongí ke ‘ilo ‘a e founga ke tauhi ai ke māfana ‘a e ngaahi ‘apí, fetāfeaki lelei ‘a e ‘eá pea mātu‘u ‘i he tu‘unga lelei tahá.
Fakapapau‘i ‘oku malu mo hao ho ‘apí ‘aki hono ngāue‘aki ha me‘a fakatokanga ‘ahu mo e ngaahi fakakaukau tokoni kehe fekau‘aki mo e malu meí he velá.
‘Oku lahi ‘a e ngaahi founga ke tauhi ai ho ‘apí mo ho‘o ngaahi koloá ke malu mo hao.
Ko e ni‘ihi ‘o ‘emau ngaahi ‘api motu‘a angé na‘e langa ia ‘aki ‘a e ngaahi koloa minulolo mālohi (asbestos) pea/pe vali ‘aki ‘a e vali ukamea pulu (lead-based paint). Ko e ngaahi koloa ko ení ‘oku malu mo hao kapau ‘oku nau ‘i ha tu‘unga lelei.
Ko hono fakaavaava ho ‘apí ko ha founga lelei ia hono tukuange atu ‘a e nga‘unga‘ú mo ta‘ofi ‘a e mafola ‘a e tuhituhí. Muimui ki he ngaahi fakakaukau tokoni ko ení ke ma‘u ai ha ‘api mo‘ui lelei mo ‘ikai ha manu maumau.
‘Oku mau tokanga ki he tu‘unga malu ‘a ‘emau kau nofo totongí pea ‘oku mau fie fakahoko ‘a e me‘a te mau ala lavá ke fakapapau‘i ‘oku hao ‘a e longa‘i fānaú mei hano tui‘i mo lavea ‘i he ngaahi halanga me‘alele ‘i homau ngaahi ‘apí.
‘E lava ke hoko ha ngaahi fakatamaki fakatu‘upakē ‘i ha fa‘ahinga feitu‘u pē, fa‘ahinga taimi pē pea ‘ikai ha fakatokanga ki ai. Te tau lava ‘o tokanga‘i kitautolu mo e kakai ‘oku tau ‘ofa aí ‘aki ‘a hono ‘ilo‘i ‘a e ngaahi founga kehekehe ke ma‘u mei ai ‘e ngaahi fakamatalá.
Ko ha lisi eni ‘o e ni‘ihi ‘o e ngaahi sēvesi ‘oku ‘atā atu ‘i Nu‘u Sila ‘oku nau ‘oatu ha poupou, fakamatala mo ha tokoni.
Ko e mo‘ui lelei mo e tu‘unga ‘o e mo‘ui ‘e ‘emau kau kasitomaá, kau ngāué mo e kau konitulekí ‘oku tukuloto‘i ia ‘i he ‘emau founga ngāue ki hono māpule‘i ‘a e uli‘i ‘e he mefi‘emifetaminí/‘aisí ‘a homau ngaahi ‘apí.
Ko ha ngaahi fakamatala ‘aonga eni fekau‘aki mo ho‘o ngaahi pēnolo solá mo e founga ke lahi taha ai ‘a e ‘aonga ‘e ma‘u mei aí.