‘Omai ha‘o lau pe ha lāunga
‘Oku mau ‘amanekina atu ki he kau nofo totongi Kāinga Ora ke nau hoko ko ha kaungā‘api lelei pea ke hoko ‘a e ngaahi komiunitī ‘oku nau nofo aí ko ha feitu‘u fakafiefia ke nofo ai – pea ko e tokolahi taha ‘o kinautolú ‘oku pehē.
Ka ‘i he taimi ‘e ni‘ihi ‘oku hoko ‘a e ngaahi palopalema, pea ‘i he taimi ‘oku hoko ai iá ‘oku mau ngāue vave ke ma‘u ‘a e vakai kakato ki he me‘a na‘e hokó pea fai ha ngāue ‘i he taimi ‘e fiema‘u aí.
‘Oku ‘i ai ha ngaahi founga lahi kehekehe te ke lava ai ‘o fetu‘utaki mai kiate kimautolu ke ‘omai ha‘o lau pe fakahoko ha lāunga - te ke lava ‘o ma‘u eni meí he konga ki he Fetuʻutaki mai Kiate Kimautolu (Contact us).
Kapau ‘okú ke loto ke ‘omai ha lāunga ‘i he ‘initanetí te ke lava ‘o ngāue‘aki ‘emau foomu Fakakaukau Tokoní mo e ngaahi faka‘eke‘eké, lomi‘i pē ‘a e 'Complaint' (Lāunga) ‘i he malumalu ‘o e 'Type of enquiry' (Fa‘ahinga ‘o e faka‘eke‘eke).
‘I he taimi ‘okú ke fetu‘utaki mai ai fekau‘aki mo ha palopalema ‘okú ke hokosia, ‘oku ‘i ai ha ngaahi fakamatala mahu‘inga ‘oku mau fiema‘u ka e lava ke mau fakatotolo‘i ia. Kātaki ‘o talamai:
- Ko e hā ‘a e palopalemá mo e anga ‘ene felāve‘i mo e Kāinga Ora
- Kapau ‘okú ke fetu‘utaki mai fekau‘aki mo ha ‘api Kāinga Ora pau, kātaki ‘o talamai ‘a e tu‘asilá
- Kapau ‘okú ke fetu‘utaki mai fekau‘aki mo ha me‘a pau na‘e hoko, kātaki ‘o talamai:
- ‘A e ‘aho mo e fakafuofua ‘o e taimi na‘e hoko ai iá
- Ko hai na‘e kau ki aí
- Ngaahi fakamatala kehe ‘okú ke pehē ‘e ala tokoni mai ke solova ‘aki ‘a e palopalemá.
‘Oku mau fokotu‘u atu ke ke ‘omai foki mo ho hingoá, tu‘asilá mo e fakaikiiki ki he fetu‘utakí. ‘Oku ‘uhinga eni ‘e lava ke mau toe fetu‘utaki atu kiate koe ke ke ‘ilo fekau‘aki mo e me‘a ‘oku mau fakahoko fekau‘aki mo e me‘a kuo hokó pe ‘eke ha ngaahi fehu‘i lahi ange kapau ‘e fiema‘u. Neongo ia, ‘e lava pē ke ‘oua te ke tala hingoa kapau ko ho lotó ia.
‘Oku mau vakai fakamātoato ki he ngaahi lāungá pea ngāue vave ke ma‘u ‘a e vakai kakato ki he me‘a na‘e hokó ke tokoni ki hono fakalelei‘i ‘a e tu‘unga ko iá. ‘Oku makatu‘unga ‘a e me‘a ‘oku mau fakahokó ‘i he ngaahi tūkungá, pea ‘oku mau tokangataha ki hono fakapapau‘i ‘oku ma‘u ha ola potupotu tatau.
‘Oku ‘ilo‘i ‘e he ‘emau kau nofo totongí ‘a e me‘a ‘oku ‘amanekina meiate kinautolú ‘i he tu‘unga ko ha tokotaha nofo totongi mo ha kaungā‘api foki. Kapau ‘oku ‘ikai ke nau fakahoko ‘a e ngaahi fatongia ko ‘ení, te mau ngāue‘aki leva ‘a e ngaahi me‘angāue ‘oku ‘atā mai kiate kimautolú ‘i he malumalu ‘o e lao Residential Tenancies Act (RTA) ke ngāue atu ki hono liliu ‘a e tō‘ongá. ‘Oku faka‘atā ‘e he RTA ‘a e kau lenilootí ke fakahoko ha ngāue ke fakamahino‘i ‘oku ‘ikai ke tali ‘a e tō‘onga ko iá, fehikitaki holo ‘a e kau nofo totongí pea fakangata ‘a e ngaahi nofo totongí.
‘I he taimi ‘oku ngāue‘aki ai ‘a e RTA, ‘oku ‘i ai ha founga ngāue pau ke muimui ai ‘a e kau lenilootí. Neongo ‘e fiema‘u ‘a e taimi ki heni, kuo pau ke mau muimui ki he founga ngāue totonú.
Neongo ‘oku mau fakataumu‘a ke fetu‘utaki atu ma‘u pē lolotonga ‘a e ngāue ko ení, ‘oku mahu‘inga ke ke manatu‘i ‘oku fakangatangata pē ‘a e me‘a ‘oku lava ke mau vahevahe mo koé ‘i he malumalu ‘o e lao Privacy Act. ‘Oku ‘uhinga eni ‘e ‘ikai ke mau lava ‘o ‘oatu ha fakamatala fekau‘aki mo ha ngaahi ngāue pau te mau ala fakahoko pe ko e sitepu hokó.
‘Oku mau mahino‘i ‘e lava ke ta‘efakafiemālie eni, pea ‘oku mau fakapapau‘i atu ‘oku mau fai ‘a e lelei taha te mau ala lavá ke fakalelei‘i ‘a e ngaahi palopalemá ‘i he vave taha ‘e ala lavá. Neongo ko e ngaahi sitepu pau ‘oku mau fakahokó ‘oku kehekehe pē ia ki he ngaahi tu‘unga taki taha, ‘e lava ke kau ki ai ‘a e:
- Fakahoko ha ngaahi fetalanoa‘aki mo ‘emau kau kasitomaá fekau‘aki mo e me‘a ‘oku hokó mo e me‘a ‘e lava ke nau fai ke fakalelei‘i ‘aki iá - ‘i he taimi lahi ko e me‘a pē eni ‘oku fiema‘u ke fakalelei ‘aki ‘a e me‘a ‘oku hokó.
- Ko hono ‘oatu ha tokoni ‘aonga ki he kau kasitomaá ke tokoni ke ngāue ki he ngaahi palopalema fekau‘aki mo e vevé pe monomonó.
- Ko hono fakafehokotaki ‘a e kau kasitomaá ki he ngaahi kautaha tokoní ke ngāue ki he tupu‘anga tefito ‘o e palopalemá.
- Ko hono ngāue‘aki ‘a e ngaahi me‘angāue ‘oku fakafaingamālie‘i ‘e he lao Residential Tenancies Act ‘i he taimi ‘oku fiema‘u aí, kau ai hono ‘oatu ha ngaahi tohi fakatokanga pe tohi ki hano maumau‘i ‘o e laó.
- ‘I he taimi ‘oku mau ma‘u ai ha lāungá, ‘oku mau fakataumu‘a ke ngāue ki ai ‘i loto ‘i he ‘aho ngāue ‘e ua pea fetu‘utaki atu ma‘u pē kiate koe lolotonga ‘emau ngāue ki he me‘a ‘oku hokó.
Kapau ‘okú ke lolotonga talitali ki he fakamatala fakamuimuitahá, kātaki ‘o fetu‘utaki ki he ‘emau timi Customer Support (Tokoni ki he Kasitomaá) ‘i he 0800 801 601 koe‘uhí ke mau muimui‘i ia ki he timi ‘oku nau tokanga‘i iá.
‘Oku ‘i ai ‘a e ngaahi tu‘unga ‘e ni‘ihi ‘e lelei ange ai ke ke fetu‘utaki ki ha va‘a ngāue ‘e taha ke tokoni, ki mu‘a ke kumi tokoni ki he Kāinga Ora. ‘Oku kau ki heni ha:
- Kapau ‘okú ke pehe ‘oku ‘i ai ha taha ‘oku ‘i ha tu‘unga fakatu‘utāmaki fakaesino, telefoni ki he kau polisí he taimi pē ko iá ‘i he 111
- Kapau ‘okú ke hoha‘a fekau‘aki mo ha ala hoko ha ngāue ta‘efakalao, līpooti ia ki he kau Polisí ‘i he 105
- Kapau ‘oku ‘i ai ha‘o ngaahi palopalema fekau‘aki mo e longoa‘á, fetu‘utaki ki he ōfisi ‘okú ne pule‘i ‘a e longoa‘á ‘i ho‘o kosilio fakakoló
- Kapau ‘oku ‘i ai ha‘o palopalema mo e fanga kulií, te ke lava ‘o fetu‘utaki ki he Animal Control Office (‘Ōfisi ‘okú ne pule‘i ‘a e fanga monumanú) ‘i ho‘o kōsilio fakakoló.
- Kapau ‘okú ke hoha‘a fekau‘aki mo e tu‘unga lelei ‘o e monumanú pe ko ha monumanu pusiaki ‘oku li‘aki, fetu‘utaki ki he SPCA ofi tahá.
Hili ho‘o līpooti ho‘o hoha‘á ki ha taha ‘o e ngaahi kautaha ko ení, kātaki ‘o fetu‘utaki mai kiate kimautolu ‘o talamai ‘a e me‘a ‘oku hokó pea ‘okú ke ‘osi fetu‘utaki mo e ngaahi ma‘u mafai kehé. ‘Oku ‘uhinga eni ‘e ‘ikai ke mau sio pē ki ho‘o hoha‘á, kae fakafetu‘utaki ki he kautaha totonú ke ma‘u ha fakamatala lahi ange kapau ‘e fiema‘u.
Kuo mau fokotu‘u ha founga fo‘ou ki hono tokanga‘i ‘a e tō‘onga fakatupu moveuveú ‘a ia ‘oku fekau‘aki ia mo e hoko ‘o ta‘efilifilimānako ka e tu‘uma‘u, pea mo hono ngāue‘aki ‘o lelei ange ‘a e lao Residential Tenancies Act (RTA) ke ngāue atu ki hono liliu ‘a e tō‘ongá pea ‘oatu ha ta‘ofi‘anga hā mahino ki he tō‘onga fakatupu fakahoha‘á.
‘Oku mau tukupā ke hoko ko ha lenilooti lelei. Ko e konga ‘o e me‘á ni ‘oku ‘uhinga iá ko hono ma‘u ha potupotu tatau ‘i he vaha‘a ‘o homau ngaahi fatongia ki he ‘emau kau kasitomaá – ‘a ia ko e ni‘ihi ‘o kinautolu ‘oku nau hokosia ha ngaahi pole kehekehe – pea mo hono fakapapau‘i ‘oku ma‘u ‘e he fa‘ahinga kehe ‘i he komiunitií ha nonga. ‘Oku fakataumu‘a ‘emau founga fo‘oú ke ngāue atu ki he mafamafatatau ko ‘ení.
Neongo te mau kei mahino‘i ma‘u pē ‘a e ngaahi tūkunga ‘emau kau nofo totongí pea ngāue mālohi ke mahino‘i ‘a e me‘a ‘okú ne fakatupunga ‘a e tō‘ongá, ‘oku mau ma‘u ha femahino‘aki mo ‘emau kau nofo totongí ko e tō‘onga fakatupu moveuveú ‘e iku ia ki ha tu‘unga ‘e ala palopalema ai ‘enau nofo totongí.
Kuo mau fokotu‘u ha founga ngāue ki hono fakavave‘i ‘a e ngāue ki he ngaahi tu‘unga ‘a ia ‘oku fakatupunga ai ‘e he tō‘onga ‘o ha tokotaha nofo totongi ha palopalema lahi ki he tu‘unga malú, pe ‘oku nau fakatupu moveuveu tā tu‘o lahi, pea ‘oku nau tukunoa‘i ‘a e ngaahi fakatokangá. ‘I he ngaahi tūkunga ko ‘ení, te mau tohi kole ai ki he Fakamaau‘anga ki he Nofo Totongí ke fakangata ‘a e nofo totongí – pea ‘e ‘ikai ke mau toe ‘oatu kiate kinautolu ha ‘api fo‘ou.
‘Oku tokanga taha ‘a e ngaahi liliu ko ‘ení ki hono fakahoko ha ngāue ki he tō‘onga fakatupu moveuveu mamafá. Ko e lahi taha ‘o e ngaahi palopalema ‘oku fetu‘utaki mai ‘a e kakaí fekau‘aki mo iá ko e ngaahi me‘a iiki ‘a ia ko e ngaahi palopalema angamaheni pē ‘i he vaha‘a ‘o e ngaahi kaungā‘api ‘i he toenga ‘o e fonuá, hangē ko e ngaahi kā longoa‘á, ngaahi musie ‘oku ‘ikai ke kosi ma‘u peé pe lahi ‘a e ngaahi taimi ‘oku ‘a‘ahi mai ai ha kakai ki ha ‘api. ‘E hokohoko atu ‘emau ngāue ki he ngaahi hoha‘a kehekehe ko ‘ení fakafou ‘i he ‘emau ngaahi founga ngāue lolotongá.
‘Ilo lahi ange fekau‘aki mo ‘emau founga ki hono tokanga‘i ‘a e tō‘onga fakatupu fakahoha‘á.
‘I he Kāinga Ora ‘oku mau tukupā ke mo‘ui‘aki ‘emau ngaahi ‘ulungaangá mo e tu‘unga ‘o e faitotonú mo e ‘ulungaanga leleí. ‘Oku mau ‘ilo ‘oku ‘i ai ‘a e ngaahi taimi ‘oku fakangaloku ai ‘a e ngaahi me‘á ni, pe hoko ha ngaahi tu‘unga ‘okú ne fakatupunga ha maumau pe mamahi ki he ni‘ihi kehé pea ‘e fiema‘u leva ke fai ha ngāue ‘oku taau ki ai hangē ko e tukuange atu ‘emau ngaahi ‘apí ke fakatau pe lisi, ngāue hala ‘aki ‘a e ngaahi nāunau fakapa‘angá, tō‘onga kākaá, te‘efaitotonú, ngāue hala ‘aki ‘a e mafaí ‘i he‘ene fekau‘aki mo e ngaahi fepakipaki ‘i he ngaahi tu‘unga fakafo‘ituituí
Te ke lava ‘o līpooti ha tō‘onga kākā ‘a ha taha ‘o ‘emau kau ngāué, tokotaha nofo totongi pe kau konitulekí ‘aki ‘a e
- tā telefoní: 0800 8355 469 – houa ‘e 24, ‘aho ‘e fitu he uike pe
- ‘īmeilí: integrityservices@kaingaora.govt.nz
Kuo fakafo‘ou ‘a e peesí: 12 Siulai 2024