Ko ‘emau founga ngāue ki he mo‘ua ‘i he nofo totongí
‘Oku mau fiema‘u ke totongi taimi totonu mo kakato ‘e he kau nofo totongí ‘enau totongi nofó.
‘Oku fakatefito ‘emau founga ki hono tokanga‘i ‘o e mo‘ua ‘i he nofo totongí ‘i hono tokoni‘i ‘a e kau nofo totongí ke nau faka‘ehi‘ehi mei ha fu‘u tōmui hono totongi ‘enau nofó. Kapau ‘e ‘ikai fakahoko ‘e ha tokotaha nofo totongi ha‘ane totongi nofo, te mau fetu‘utaki vave atu ke mahino‘i ‘a e ‘uhinga ‘oku tōmui aí pea mo fakafoki ke taimi totonu ‘ene totongi nofó. Kuo pau ke totongi mai ha totongi nofo na‘e ‘ikai fakahoko, pea te mau lava ‘o tokoni ki hono fokotu‘utu‘u ha founga totongi fakafoki ‘oku taau kapau ‘e fiema‘u ia.
‘Oku mau poupou‘i ‘a e ngaahi fāmili ‘oku faingata‘a‘ia ka ‘oku nau feinga mo‘oni ke fakafoki ‘o taimi totonu ‘enau nofo totongí. Ko e lenilooti kimautolu ki ha fale nofo‘anga ki he fa‘ahinga ‘oku mā‘ulalo ‘enau tu‘unga fakapa‘angá pea ko e me‘a totonu pē ia ke fakahokó.
Ka ‘oku mau fokotu‘u ha fakangatangata ki he tu‘unga ‘e ngata ki ai ‘emau kātakí.
‘Oku fefeka ‘emau founga ngāue atu ko ia ki he ni‘ihi tokosi‘i ‘o e kau nofo totongi ‘oku ‘ikai ke fakakakato honau ngaahi fatongia ke fakasi‘isi‘i honau mo‘ua ‘i he nofo totongí, ‘oku ‘ikai ke fakahoko ‘enau totongi nofó pe ‘oku ‘ikai ke nau fie ngāue mo kimautolú.
Kapau ‘e hoko ‘eni, te mau fakahoko leva ha ngaahi sitepu ke fakangata ‘a e nofo totongí.
‘Oku fakataumu‘a ‘emau founga ngāué ke fakapapau‘i ‘e ‘ikai ke laka hake ‘i he uike ‘e 12 ‘a e mahu‘inga ‘o e mo‘ua ki he totongi nofó kuo tātānakí ‘i he taimi ‘e ‘osi ai ‘enau nofo totongí ‘i he kaha‘ú.
‘Oku ‘uhinga ‘eni ‘e vave ange ‘emau kamata ngāue atu ki hono fakangata ‘o ha nofo totongi ‘i hono fakahoa ki he kuohilí.
Tu‘utu‘uni Ngāue ki he Mo‘ua ‘i he Totongi Nofó (Rent Debt Policy POL-399) [PDF, 911 KB]
Holoki fakakonga ‘o e mo‘ua ‘i he nofo totongí
Na‘e ‘i ai ha kau nofo totongi tokosi‘i na‘e lahi ‘aupito honau mo‘ua ‘i he nofo totongí, pea na‘a mau tokoni‘i ha ni‘ihi ‘iate kinautolu ke totongi fakafoki ia ‘o taimi totonu ‘aki hono holoki ‘a e mahu‘inga ‘o e mo‘uá ki ha tu‘unga ‘oku malava ke nau totongi kakato.
Na‘e toki ‘oatu pē ‘a e tokoni ko ‘ení ki he kau nofo totongi na‘e ‘i ai honau mo‘ua fe‘unga hono mahu‘ingá mo ha totongi nofo uike ‘e 12 ‘i he kamata‘anga ‘o Fepueli 2025 pea na‘a nau hokohoko totongi pē ‘enau nofó mo fakahoko ha ngaahi totongi fe‘unga ke holoki ‘aki honau mo‘uá.
‘Oku ‘amanaki atu leva ke kei hokohoko atu pē hono holoki hifo ‘e he kau nofo totongí honau mo‘uá pea mo fakahoko taimi totonu mo kakato ‘enau totongi nofó. Kapau ‘e ‘ikai ke hoko eni, te mau fakahoko leva ha ngaahi sitepu ke fakangata ‘enau nofo totongí.
Ngaahi fehu‘i ‘oku fa‘a ‘eké
Kuo fakakaukau‘i fakalelei ‘a e mahu‘inga fakauike si‘isi‘i taha ke totongi fakafokí, pea ‘oku mahu‘inga ke ke tauhi pau ki ai. Kapau ‘okú ke faingata‘a‘ia ‘i ho‘o patisetí, ‘i he tu‘unga ‘e lava aí, te mau lava ‘o fakafehokotaki koe mo e ngaahi sēvesi tokoni ki he patisetí ‘i ho feitu‘ú ‘a ia te nau lava ‘o tokoni‘i koe ke ke mapule‘i ho‘o ngaahi me‘a fakapa‘angá ke lava ai ‘o hokohoko ho‘o ngaahi totongi fakafokí pea mo ho‘o nofo totongí.
Vakai ki he‘emau peesi ki he patisetí ki ha fakamatala lahi ange fekau‘aki mo e ngaahi sēvesi ‘e lava ke tokoní.
‘E hokohoko atu ‘emau tokoni‘i ‘a e kau nofo totongi ‘oku tōmui ‘enau totongi nofó pea ‘oku nau feinga mo‘oni ke fakafoki ‘o taimi totonu ‘enau ngaahi totongí. Ko e lenilooti kimautolu ki ha fale nofo‘anga ki he fa‘ahinga ‘oku mā‘ulalo ‘enau tu‘unga fakapa‘angá, pea ko e me‘a totonu pē ia ke fakahokó.
Ka ‘oku mau fokotu‘u ha fakangatangata ki he tu‘unga ‘e ngata ki ai ‘emau kātakí. ‘Oku mahu‘inga ke manatu‘i te mau fakangata ‘a e ngaahi nofo totongí kapau ‘oku ‘ikai fakakakato ‘e he kau nofo totongí honau ngaahi fatongiá ‘o tukunoa‘i ‘a e mo‘ua ‘i he totongi nofó, hokohoko ta‘etotongi ‘a e nofó pea mo e ‘ikai fie ngāue fakataha mo kimautolu. ‘E vave ange ‘emau fakahoko ení ‘i hono fakahoa ki he kuohilí ke tokoni‘i hono fakapapau‘i ‘oku ‘ikai tātānaki ‘e he kau nofo totongí ‘a e mo‘ua mei hono ‘ikai fakahoko e totongi nofó ki ha mahu‘inga ‘oku laka hake ‘i he uike ‘e 12 ‘o e totongi nofó ‘i he taimi ‘e ‘osi ai ‘enau nofo totongí.
Tokanga‘i ‘o e mo‘ua ‘i he nofo totongí
*‘Oku fakahaa‘i ‘i he tēpile ko ‘ení ‘a e fakamatala ‘i he māhina ‘e 6 fakamuimui tahá.
|
Ngaahi ngāue ki he tōmui ‘a e totongi nofó |
Financial year ended 30 June 2025 |
July 2025 |
Aug 2025 |
Sept 2025 |
Oct 2025 |
|---|---|---|---|---|---|
|
Kau kasitomā ‘oku ‘i ai honau mo‘ua ‘i he totongi nofó |
6,270 |
6,111 |
5,642 |
5,444 |
5,341 |
|
Pēseti ‘o e kau kasitomā ‘oku nau mo‘ua maí pea ‘oku holo hifo honau mo‘uá |
81% |
81% |
83% |
84% |
83% |
|
Mo‘ua fakakātoa ‘oku totonu ke totongi ki he nofo totongí ($m) |
$6.89m |
$6.31m |
$5.81m |
$5.51m |
$5.27m |
|
Fakangata ‘o e nofo totongí koe‘uhi ko e ‘ikai fakakakato ‘a e ngaahi fatongiá |
101 |
12 |
6 |
9 |
13 |
Kuo fakafo‘ou ‘a e peesí: 25 Nōvema 2025