‘Oku mau tukupā ke hoko ko ha lenilooti lelei. Ko e konga ‘o e me‘á ni ‘oku ‘uhinga ia ke potupotu tatau homau ngaahi fatongia ki he ‘emau kau nofo totongí – ‘a ia ko e fa‘ahinga ‘o kinautolu ‘oku nau hokosia ha ngaahi pole kehekehe – mo hono fakapapau‘i ‘oku ma‘u ‘e he fa‘ahinga kehe ‘i he komiunitií ha nonga ‘oku fakatupu fiefia.

‘Oku fa‘u ‘emau founga ngāué ke ma‘u e palanisi ko ‘ení, ‘o tokangataha ki he tuha mo taaú ka e tu‘uma‘u foki (firm). ‘Oku mau fa‘a ngāue‘aki tōmu‘a ‘aki ‘a e ngaahi nāunau ‘oku ‘atā atu ‘i he lao Residential Tenancies Act (RTA) ke tataki ‘aki ‘a e liliu ‘i he tō‘ongá pea mo ta‘ota‘ofi ‘a e tō‘onga fakatupu moveuveú. Kapau ‘e ‘ikai ke liliu ‘e ha tokotaha nofo totongi ‘ene tō‘ongá, te mau fakangata ‘a e nofo totongí ‘i he taimi te mau fiema‘u ke fakahoko aí.

Te mau ngāue atu ke mahino ‘a e tupu‘anga ‘o e tō‘onga fakatupu moveuveú pea mo fakafehokotaki ‘a e kau nofo totongí ki he ngaahi sēvesi mataotao ki he mo‘ui fakasōsialé mo e mo‘ui leleí ke solova ‘a e ngaahi palopalema tefitó - pea kapau ‘e loto ki ai ‘a e tokotaha nofo totongí. Ko e ngaahi fehikitaki fakahoko loto-tau‘atāiná ko ha founga ia ‘e taha ‘oku mau tokoni ai ke fakalelei‘i ‘a e me‘a ‘oku hokó.

‘Oku ‘i ai ‘emau founga ngāue ki hono fakavave‘i ‘a e ngāue ki he ngaahi tūkunga ‘a ia ‘oku fakatupunga ai ‘e he tō‘onga ‘a ha tokotaha nofo totongi ha palopalema lahi ki he tu‘unga malu mo e haó, pe ‘oku hokohoko ‘a e fakatupu moveuveú, mo tukunoa‘i ‘emau ngaahi fakatokangá. ‘I he ngaahi tu‘unga ko ‘ení, te mau tohi kole leva ki he Fakamaau‘anga ki he Nofo Totongí ke fakangata ‘a e nofo totongi ko iá.

‘Oku tokangataha ‘emau founga ko ‘ení ‘i he ngāue atu ki he tō‘onga fakatupu moveuveu mamafá. Ko e lahi taha ‘o e ngaahi palopalema ‘oku fetu‘utaki mai ‘a e kakaí fekau‘aki mo iá ko e ngaahi me‘a iiki ‘a ia ko e ngaahi palopalema angamaheni pē ‘i he vaha‘a ‘o e ngaahi kaungā‘api takatakai ‘i he fonuá, hangē ko e ngaahi kā longoa‘á, ngaahi musie ‘oku ‘ikai ke kosi ma‘u peé pe lahi ‘a e ngaahi taimi ‘oku ‘a‘ahi mai ai ha kakai ki ha ‘api. ‘Oku mau ngāue atu ki he fa‘ahinga hoha‘a ko ‘ení fakafou ‘i he ‘emau ngaahi founga ngāue lolotongá.

‘Oku mahu‘inga ke manatu‘i ko e tokolahi taha ‘emau kau nofo totongí ‘oku nau lolotonga fai ‘a e me‘a ‘oku totonú, fakahoko lelei honau fatongiá mo faka‘apa‘apa‘i honau ngaahi kaungā‘apí.

Tu‘utu‘uni Ngāue ki he Tō‘onga Fakatupu Moveuveú POL-355 [PDF, 796 KB]

Ko e fetu‘utaki mo e kau nofo totongí

‘Oku mau fakahaa‘i mahino ki he ‘emau kau nofo totongí ko e tō‘onga fakatupu moveuveu kovi ‘aupitó ‘okú ne fokotu‘u ki ha tu‘unga fakatu‘utāmaki ‘enau nofo totongí, pea ‘oku mau ‘amanaki ke liliu honau ‘ulungaangá. Kapau ‘e ‘ikai ke hoko ‘eni, te mau fakangata ‘enau nofo totongí.

‘Oku mahu‘inga ke taau ‘emau founga ngāué, he ko e taimi te nau ma‘u ai ha lāunga, ‘oku mau tānaki ‘a e ngaahi fakamo‘oní ke ‘ilo‘i kakato ‘a e me‘a na‘e hokó.

Ko e me‘a leva te mau fakahoko mei aí ‘e makatu‘unga ia ‘i he ngaahi tu‘ungá pea ‘e lava ke kau ki ai hono ngāue‘aki ‘a e ngaahi me‘angāue ‘oku ‘atā mai kiate kimautolu ‘i he malumalu ‘o e lao RTA. ‘Oku fakamahino ‘e he ngaahi me‘angāue ko ‘ení ‘a e kau lenilootí ke fakahaa‘i mahino ko e tō‘onga ‘o ha tokotaha nofo totongi ‘oku ta‘efe‘unga ia pea ‘oku fiema‘u ke nau liliu ‘enau tō‘ongá – pea ‘oku mau ngāue‘aki kinautolu ke fakapapau‘i ‘oku ‘ilo‘i pea fakakakato ‘e he ‘emau kau nofo totongí honau ngaahi fatongiá. ‘I hono ngāue‘aki ‘a e RTA, ‘oku ‘i ai ‘a e ngaahi founga ngāue kehekehe kuo pau ke muimui ai ‘a e kau lenilootí kotoa pea neongo ‘e fiema‘u ha taimi ki ai, kuo pau ke mau muimui ‘i he founga ngāue totonú.

Fa‘unga-ngāue ki hono Tokanga‘i ‘o e Nofo Totongí (Tenancy Management Framework )

‘Oku fakapalanisi ‘e he Fa‘unga-ngāue ki hono Tokanga‘i ‘o e Nofo Totongí homau fatongia ko ha lenilootí, ngaahi fatongia ‘o ‘emau kau nofo totongí, mo e totonu ko ia ‘a e ni‘ihi kehe ‘i he komiunitií ke nau ma‘u ha nonga fakatupu fiefia. ‘Okú ne huluhulu ‘emau founga ko ia ki he ngaahi palopalema kehekehe ‘o e nofo totongí, hangē ko e tōmui ‘a e ngaahi totongi nofó, tō‘onga fakatupu moveuveú mo hono tokanga‘i ‘o e monumanu tauhí.

Fa‘unga Ngāue ki hono Tokangaekina ‘o e Nofo Totongí (Tenancy Management Framework ) POL-358 [PDF, 601 KB]

Ngāue‘aki ‘o e ngaahi me‘angāue ke mapule‘i ‘aki ‘a e ngaahi tō‘onga fakatupu moveuveú

‘Oku mau ngāue vave ke ma‘u ‘a e tūkunga kakato ‘o e me‘a na‘e hokó ke tokoni ki hono fakalelei‘i ‘a e me‘a ko iá. ‘Oku makatu‘unga ‘a e me‘a ‘oku mau fakahokó ‘i he ngaahi tūkungá, pea ‘oku mau tokangataha ki hono fakapapau‘i ‘oku ma‘u ha ola potupotu tatau.

Kapau te mau ‘ilo‘i ha tokotaha nofo totongi ‘okú ne maumau‘i hono ngaahi fatongia ‘oku fakamahino ‘i he Lao ki he kau Nofo Totongi ‘i he Ngaahi Fale Nofo‘angá (RTA), te mau lava ‘o ngāue‘aki ‘a e ngaahi me‘angāue ko ‘ení ke fakamahino ‘oku ‘ikai ke tali ‘a e ngaahi tō‘onga ko iá:

Action taken

Description

October 2025

Financial year to date (2025/2026)

Action taken

Section 55A notices issued 

Description

We can make it clear to tenants that their behaviour is unacceptable, and their tenancy is at risk by issuing a Section 55A notice. If a tenant receives three Section 55A notices within a 90-day period, then we will apply to the Tenancy Tribunal to end their tenancy.

October 2025

182

Financial year to date (2025/2026)

610

Action taken

Agreed relocations 

Description

If tenants are willing, Kāinga Ora can work with them to relocate them to a new home. Most tenants take moving to a new home as an opportunity for a fresh start and do not cause further issues. 

October 2025

5

Financial year to date (2025/2026)

29

Action taken

Tenancy terminations by order of Tribunal (s55, s55A, s55AA, s56 notices) 

Description

In severe, threatening or persistent cases we will seek termination at the Tenancy Tribunal and will not provide the tenant with another Kāinga Ora home. This figure includes situations where a tenancy has been terminated after we have issued the tenant with three section 55A notices within 90 days. 

October 2025

3

Financial year to date (2025/2026)

11

Kuo fakafo‘ou ‘a e peesí: 25 Nōvema 2025