Te whakaaetanga retihanga
He tuhinga ā-ture tō whakaaetanga retihanga. Ka kōrerotia he aha me noho hei kawatau māu i a mātou, ā, he aha ka noho hei kawatau mā mātou i a koe.
Hei āwhina i a koe ki te whai mōhio ki tō whakaaetanga, kua hangaia e mātou tētahi ataata hei ārahi i a koe ki te tukanga kia uru mai.
Te aratohu whakaaetanga retihanga
Ki te taha o te ataata nā mātou hoki i hanga tētahi Aratohu ki te mārama ki tō whakaaetanga retihanga [PDF, 788 KB]
He whakarāpopoto o te Residential Tenancies Act
Kei reira te Residential Tenancies Act hei whakahaumaru i ngā kairēti, i ngā kairetiwhare hoki, ā, e hāngai atu ana ki tēnā, ki tēnā e whai wāhi ana ki te rēti i tētahi kāinga.
Ka āwhina tō whakaaetanga retihanga i a mātou ki te whakarite e whakatutuki ana mātou i ngā here o te Residential Tenancies Act, ā, i ētahi wā ka whakamāramatia ngā kaupapa pērā i te wāhi e pai ana te whakatū i tō waka, ā, mēnā rānei e pai ana tō whai mōkai.
Me waitohu e kōrua ko tō Kaitoko Kāinga, ko tētahi atu mema rōpū nō Kāinga Ora, te Whakaaetanga retihanga i mua i tō hūnuku mai. Ka whakaritea hoki e mātou kei a koe tētahi tārua hei pupuri.
Ā mātou kawenga
Mēnā ka uru atu mātou ki tētahi whakaaetanga retihanga ki a koe, mā mātou:
- e whakarite he haumaru, he whita tō kāinga, ā, he pai tōna āhuatanga
- e whakatutuki tō kāinga i ngā tikanga hanga me ngā paerewa mō te hauora me te haumaru
- e whakarite kia whakamahia ngā whakatikahanga waiwai hei te wā tino tata ka taea
- e hoatu te whakamōhiotanga e 24 hāora i mua i te whakamahi i ngā mahi tautiaki kua whakamaheretia
- e hoatu te whakamōhiotanga e 48 hāora i mua i tētahi toronga ā-tau.
E haepapa ana a Kāinga Ora mō te tautiaki i tō papanoho engari kāore mātou i te haepapa mō te tūkinotanga, mō te ahi, mō te tāhae rānei i ō taputapu, i ō rawa rānei. E aki ana mātou kia whakarite koe i te rīanga taonga whare hei tiaki i tēnei.
Mēnā ki ō whakaaro kāore mātou i te whakatutuki i ā mātou kawenga, whakapā mai ki a mātou kia taea te mahi ngātahi hei whakatika.
Ngā kawenga kairēti
Mā te waitohu i tō whakaaetanga retihanga, kei a koe te tika ki te noho i te rangimārie, i te āhuru, i te tūmataiti o tō kāinga, horekau te kaitorohi mai a Kāinga Ora, a ētahi atu kairēti, kiritata rānei.
Hei kaireti a Kāinga Ora, e tono ana mātou kia pēnei koe:
- ka utu i tō rēti i te wā tika
- ka manaaki i tō kāinga, i tō whenua mā te whakarite kia tika tonu
- ka whakamōhio mai ki a mātou hei te wā tino tata ka taea ina hiahiatia te tautiaki
- ka tū haepapa mō te whanonga o ērā atu tāngata e noho ana i tō kāinga, e toro atu ana rānei. Ka herea pea koe mō te tūkinotanga ka pūtakea e rātou
- ka whakaute i te rangimārie, i te āhuru, i te tūmataiti hoki a ō kiritata
E hiahia ana mātou ki te āwhina i a koe kia noho haumaru ahi i tō kāinga. Ka taea hoki e koe te āwhina i a mātou mā:
- te whakamōhio mai ki a mātou hei te wā tino tata ka taea mēnā ka mutu te mahi a tētahi o ō pūoho auahi. Waea mai ki a mātou mēnā e pīpī ana tō pūoho, kāore he take - he mea nui kia kaua ngā pūoho auahi e tīkina iho, e tangohia rānei ngā pāteri, ā, ka taea e mātou te āwhina i a koe ki te whakatika.
- te whakamahere i te ara ki te paheko atu i tētahi ahi, me te whakarite:
- ka noho wātea tonu ngā ara paheko (kāore ngā mea e puritia ana ki ngā kaupae, ki ngā kauhanganui hoki)
- e wātea ana ngā kūaha puta auahi i ngā ārai
- ka noho kati ngā kūaha whakahaere-auahi me te aukati-ahi, mēnā kei a koe ētahi.
Mēnā ka ngaro ō kī, kua rakaina atu koe i tō kāinga, e wātea ana koe ki te whakarite i tētahi ringarehe kī māu anō, engari he pai hoki te waea mai ki a mātou ki te hiahia āwhina koe.
Te tuku urupare
E hiahia ana mātou ki te āhei kia pai te noho i tō kāinga, nō reira tēnā whakamōhiotia mai mēnā kāore tētahi āhuatanga i te tika. He mea nui tō urupare ki a mātou nā te mea he mea āwhina ki a mātou ki te ako he aha me whakapai ake.
Arā ētahi ara māu hei whakapā mai, ā, ka whakapau kaha mātou kia whakahoki kōrero ki a koe i roto tonu i te rua rā mahi.
Mēnā kāore tētahi wāhanga o tō whakaaetanga retihanga i te whakatutukihia, engari ka taea pea e koe te whakatika, ka tono mātou kia whakatika koe i te raru i roto tonu i te 14 rā.
Mēnā kāore anō kia whakatikaina ā muri i tērā, ka tono mātou ki a Hīkina Whakatutuki hei kaitakawaenga. Ka whai mātou ki te whakatau i ngā raru katoa mā te mahi tahi ki a koe, engari ki te kore e taea te rapu otinga i ētahi wā me haere mātou ki te Taraipiunara Retihanga.
I ētahi wā kāore te ao i te whai tonu i te mahere, nō reira whakamōhiotia mai ki a mātou mēnā ue uaua ki a koe te utu i tō rēti. Ka āwhina mātou i a koe mā ngā ara katoa ka taea, ā, tērā pea ka taea te tuku i ngā mea pērā i:
- ngā ara māmā ake hei utu i ngā pūtea e namahia ana e koe
- ngā marohi hei āwhina i a koe ki te whakamahere i ō pūtea.
Te takawaenga
Ina kāore ngā tāngata e rua i te whakaae me pēhea te whakatau i tētahi raru, he mea āwhina pea te kōrerorero atu ki tētahi kāore i te whai wāhi mai. Koirā tā te kaitakawaenga mahi – kua whakangungutia ia kia noho arero taiaha ia me te rapu i tētahi otinga ka whai hua mō te katoa. Mō ētahi mōhiohio anō mō te takawaenga, whakapā atu ki Ngā Ratonga Retihanga a Hīkina Whakatutuki(external link) ki 0800 TENANCY (0800 83 62 62).
Te Taraipiunara Retihanga
Pērā i te kaitakawaenga, ka rongo te Taraipiunara Retihanga i ngā taha e rua o te raru hei āwhina ki te rapu i tētahi otinga tika. He mea here ā-ture āna whakatau, ā, ka taea te whakamahi i ērā hei whakamana i tērā kua whakaaetia i te takawaenga, hei rapu whakatau whakamutunga mēnā kāore e whai hua te takawaenga.
I ngā wā katoa ka ngana a Kāinga Ora ki te mahi tahi ki a koe i te tuatahi, ā, ka tukuna anake ngā tono ki te Taraipiunara Retihanga ina tē taea te whakatau i ngā take mā tētahi atu ara. Ka tukuna pea ngā tono ina pēnei ana tētahi:
- e nama atu ana i te neke atu i te 21 rā o te rēti
- kua tūkino, kua kapatau rānei ki te tūkino rawai tōna kāinga, i tōna māra rānei
- kua haupatu, kua kapatau rānei ki te haupatu i tētahi kaimahi a Kāinga Ora, i tētahi kiritata rānei
- kua whai i te whakamōhiotanga o te 14 rā ki te mahi i tētahi mahi i raro i te whakaaetanga retihanga, engari kāore anō kia whakamahia
- kua takahi i tētahi, neke atu rānei o ngā ture o tana whakaaetanga retihanga ki a mātou, ā, tē taea te whakatau i te raru
- kua whakamahi i tōna kāinga, kua waihotia kia whakamahia rānei, mō ngā mahi turekore.
Mō ētahi mōhiohio anō mō te Taraipiunara Retihanga, whakapā atu ki Ngā Ratonga Retihanga a Hīkina Whakatutuki(external link) ki 0800 TENANCY (0800 83 62 62).
He kuputohu motuhake mā ngā kairēti
Kei te hiahia mātou ki te āwhina atu i a koe ahakoa pēhea, nō reira waea mai ki a mātou ki 0800 801 601 mēnā he raru ōu ki a Kāinga Ora. Ki te kore koe e pai ā muri i te mahi tōtika mai ki a mātou, kei a koe te tika ki te tono i te takawaenga, i tētahi rongonga a te Taraipiunara Retihanga rānei. E $20 te utu ki te tono, ā, ka kitea ngā puka me ngā mōhiohio ki ngā tari katoa a Hīkina Whakatutuki.
Ka tukuna hoki e Hīkina Whakatutuki(external link) te kuputohu utukore mā ngā kairēti.
Kua whakahoungia te whārangi: 4 Hōngongoi 2023