Ngā pūranga me ngā pūkete hītori
E puritia ana e Te Rua Mahara o te Kāwanatanga ngā pūkete tini mano e pā ana ki ngā āhuatanga o ngā whare noho, tae atu ki ērā e pā ana ki ngā whare noho i raro i te kāwanatanga i tētahi wā.
E tautiaki ana a Kāinga Ora i ngā pūkete mō te hītori whare noho pāpori o Aotearoa, tae atu ki ngā mahere papanoho, ngā whakaahua tawhito, me ngā rangahau kua pūrangatia. Ahakoa he rangatira whare koe, he kairangahau, he tohunga hītori rānei, ka tuku kitenga hira ēnei pūkete ki ngā papanoho kāwanatanga me ngā kaupapa here whare noho.
Te uru ki ā mātou pūkete
Ko te nuinga o ngā pūkete e puritia ana e Te Rua Mahara o te Kāwanatanga(external link) ka taea te toro atu mā Archway(external link). Kei roto i ēnei pūranga ko ngā tuhinga mai i:
- Te Wāhanga Whare Noho o Te Manatū Mahi
- State Advances Corporation
- Te Kaporeihana Whare o Aotearoa
- Housing New Zealand Ltd
He whare kāwanatanga hoki i raro i ētahi atu tari, tae atu ki ngā Pirihimana, Mātauranga, Te Puni Kōkiri, Ara Poutama, me te Poutāpeta, i ētahi wā rerekē.
Kei te hiahia koe ki te kimi i tētahi pūkete tauwhāiti? Haere ki Te Rua Mahara o te Kāwanatanga(external link).
Ngā mōhiohio papanoho me ngā mahere whare
Kei a mātou ngā mahere whare me ngā manga, ka rapua e ngā rangatira whare, ngā kaunihera, me ngā kaiwhakahou i te nuinga o te wā.
Ngā mahere e wātea ana:
- Neke atu i te 20,000 – 30,000 ngā mahere kiriata mōkito mō ngā whare i hangaia i te tau 1937 – 1987.
- Kua matawaia kētia ētahi o ngā mahere whare me ngā manga, ā, ka taea te īmēra atu mō te koreutu.
- Kāore anō kia whakamatihikotia ngā mahere tā.
Kia mōhio mai he iti noa ngā pūkete mō: Manawatū, Taranaki, Waikato me Te Waiariki.
Me pēhea te tono mahere
- Me tuku i te wāhi noho o te whare.
- Mēnā ka taea, me whakauru he tau tohutoro mahere manga (mai i tō kaunihera).
- Kia mahara ki te wā tukatuka:
- Ngā mahere kua matawaia: I tukuna i roto i ēnei rā mēnā ka taea te tiki atu.
- Ngā mahere kāore anō kia matawaia: Ka oti pea ētahi wiki maha hei tiki atu me te matawai.
- Ngā kape pepa: Ngā wā tukatuka roa ake.
Kia mōhio mai he mōhiohio atu anō pea ka tonoa e uaua ai te tautuhi i tētahi mahere.
Kei te hiahia koe ki te tono i tētahi mahere whare? Whakapā atu ki Te Rua Mahara o te Kāwanatanga(external link).
Ngā whakaahua hītori
Kei tā mātou pūranga ko tētahi kohinga nui o ngā whakaahua hītori, tae atu ki:
- Te hanga whare kāwanatanga me ngā wehenga whenua
- Ngā whanaketanga ahumahi hangatanga
- Ngā kiritangata kaimahi me ngā whakaahua ā-rōpū
- Ngā pikitia hītori o ngā tari Kāinga Ora o mua
Kei te hiahia tono i tētahi whakaahua?
Me tono ki tō mātou Rōpū Pūkete kia kite ai mēnā kei reira tētahi whakahua.
Mō ngā whakaahua e whakaatu ana i ngā tāngata e mōhiotia ana, me whai tono ā-tuhi mātou e whakaatu ana i tō hononga ki te tangata.
Ngā pukapuka mō ngā whare kāwanatanga
Tākuta Ben Schrader, We Call It Home: A History of State Housing in New Zealand (2005)
He mea whakahau e Te Manatū Taonga me ngā tautoko a Te Kaporeihana Whare, he tuku i ngā kōrero āmiki mō te whanaketanga o ngā whare kāwanatanga, te tūhura i tōna pānga ki ngā hapori, ngā wheako retihanga, me te huri i ngā whakaaro o te iwi whānui i roto i te wā.
Peter Shaw, A History of New Zealand Architecture (1997)
He āta tirotiro he pēhea te ahu a ngā whakaawe hītori, ahurea, me te taiao ki te kunenga mai o ngā āhua hoahoa whare o Aotearoa.
Gael Ferguson, Building the New Zealand Dream (1994)
He tūhura i te kunenga mai o ngā whare kāwanatanga i Aotearoa, te āta tirotiro i ngā kaupapa here kāwanatanga, ngā ia hoahoa whare, me te pānga pāpori o ngā kaupapa whare noho tūmatanui.
A. D. Trlin, Social Welfare and New Zealand Society (1977)
He tūhura i te whanaketanga o te pūnaha toko i te ora o Aotearoa, te tūhura i ōna kaupapa here, te horopaki hītori, me te pānga ki te iwi whānui.
Cedric Firth, State Housing in New Zealand (1949)
He mea whakaputa e Te Manatū Mahi, he tirohanga matawhānui ki ngā kaupapa whare noho o mua a te kāwanatanga o Aotearoa, e whakaatu ana i ngā mahere hoahoa whare, ngā whakaahua, me te tiro i te hoahoa me te hangatanga o ngā whare noho tūmatanui.
Kei te kaingākau ki ēnei pukapuka? Tirohia i NZHistory.net.nz(external link)
Ngā rangahau me ngā pūrongo kua pūrangatia
Ngā pūrongo mākete whare noho (2003 – 2005)
Kei roto i ēnei pukapuka ko ngā utu whare, ia rēti, me te tareka ā-utu o te whare. Ka taea te tiro ngā pūrongo o mua i Ngā Pūrongo me Ngā Whakaputanga
Kua whakakapia ēnei pūrongo e te Pūrongo Mākete Whare Noho(external link) (MBIE).
Ngā Rangahau Whare i Aotearoa
Whakarato ai te Centre for Housing Research Aotearoa New Zealand (CHRANZ)(external link) i ngā rangahau motuhake mō ngā ia whare noho.
Pūrongotia ai ngā arotakenga o ngā kaupapa whare noho a Te Kaporeihana Whare o Aotearoa o mua i te Pūrongo ā-Tau me te Tauākī Whakamaunga Atu.
Kua whakahoungia te whārangi: 12 Haratua 2025